نوسازی ماشین‌آلات، نیاز ضروری این بازار
بعضی از کالاها همزاد زندگی محسوب می‌شوند. کافی است کسی پایش را به جهان هستی بگذارد تا یکی از این کالاهای ضروری احاطه‌اش کند. در ادامه مسیر زندگی و تا هر جایی که نفس مهلتی بدهد هم این کالاها همچنان پا بر رکاب زندگی نهاده، همراهی‌مان می‌کنند.
یکی از این کالاهای حیاتی در زندگی هر انسانی حوله است. حوله تابعی از صنعت نساجی به‌شمار می‌رود و صنعت نساجی هم به‌عنوان یک صنعت مادر اهمیتش بر هیچ‌کس پوشیده نیست. شاید تاکنون نام برندهای حوله در ایران به گوش شما هم خورده باشد. برندهایی که وجودشان از حضور بیش از نیم‌قرنی تولیدکننده این کالای خانگی و بعضا صنعتیحکایت دارد. برای بررسی اوضاع کنونی بازار حوله در ایران و اینکه سهم تولید داخلی و صادرات از این بازار چقدر است، محمدکاظم عمید، معاونت فنی انجمن نساجی ایران توضیحاتی به «فرصت امروز» داده است.
عمید در ابتدا به سابقه تولید حوله در ایران اشاره کرده و می‌گوید: تولید این کالا در ایران سابقه بیش از ۵۰سال دارد. این کارشناس حوزه نساجی تولید حوله را به دو قسمت تقسیم کرده و می‌گوید: نوع اول با عنوان تار و پودی یعنی تار و پود تولید می‌شود. این نوع از حوله دستگاه‌ها خاص خود را نیاز دارد و با ماشین‌آلاتش نمی‌توان پارچه دیگری تولید کرد و تنها ویژه تولید پارچه حوله است که هم پارچه‌های ساده و هم پارچه‌های طرح‌دار را تولید می‌کند. در این زمینه از برندهایی که در حال حاضر هم فعالیت می‌کنند می‌توان به حوله هنر، حوله سهند و شرکت پوشش ایران اشاره کرد. در همین اوضاع فعلی اقتصادی هم هستند افرادی که با رویکرد صادرات‌محور به تولید و راه‌اندازی خطوط تولیدی اقدام کرده‌اند؛ در این میان می‌توان به حوله بهدیس اطلس اشاره کرد. البته یکی از مشهورترین برندهای این حوزه حوله برق لامع بوده که به گفته کارشناسان این صنعت مدت‌هاست که به دلیل اوضاع نامساعد تولید، متوقف شده است و بیشتر حوله‌هایش را سفارش می‌دهد و از یک تولیدکننده به یک فروشنده تبدیل شده است. لازم به ذکر است که«فرصت امروز» کتبا و شفاها پیگیر اوضاع این برند قدیمی شد که پاسخی از طرف مسئولانش دریافت نکرد. حوله تار و پودی در ایران به‌طور کلی سالانه بیش از ۱۰میلیون متر تولید می‌شود و بیشترین تولیدکننده‌ها در شهرهایی مانند تبریز متمرکز هستند. اما نوع دوم با دستگاه گردباف و با پود و یک نخ بافته می‌شود که بیشتر حوله‌های سبک در اندازه کوچک و برای استفاده نوزاد به این صورت تولید می‌شوند. عمید اضافه می‌کند که واحدهای پراکنده تولیدکننده کشباف‌ها هم می‌توانند این حوله‌ها را تولید کنند. اما به طور کلی در طول سال حدود یک میلیون متر از این نوع حوله‌ها در کشور تولید می‌شود.
مواد اولیه
مواد اولیه برای تولید حوله نخ پنبه‌ای است تا قابلیت جذب رطوبت را داشته باشد و حوله‌هایی که با نخ مصنوعی تولید می‌شوند، جذب رطوبت‌شان یک‌درصد است. عمید با بیان این نکات ادامه می‌دهد: در مرحله رنگرزی موادی اضافه می‌شود که موجب جذب رطوبت می‌شود. موادی به نام هیدروفیل که کشورمان هم موجود است اما بعضی از تولیدکنندگان برای پایین‌آوردن هزینه‌های تولید این ماده را به مرحله رنگرزی اضافه نمی‌کنند. نخ پنبه‌ای هم از ایران و هم از کشورهایی چون ازبکستان و ترکیه تامین می‌شود. هر چند در این زمینه تولید بسیار اندکی در ایران انجام می‌شود.
دستگاه‌های کهنه کار جدیدی نمی‌کنند
این روزها به هر حوزه تولیدی که سر بزنیم، جمله‌ای ترجیع‌وار در فضا غوطه‌ور است: دستگاه‌ها و ماشین‌آلات کهنه، بلای جان تولید در ایران. چندین دهه از عمر دستگاه‌هایی که در بسیاری از حوزه‌های تولید ایران وجود داشته‌اند، می‌گذرد و شرایط پیدا و پنهان اقتصاد ایران و شیوه تعامل با جهان موجب شده تا همچنان در این زمینه محدودیت‌ها و کمبودهای بسیاری به چشم بخورد. کمبودهایی که به نوعی گلوی تولید را می‌فشارد و صدای آخش را از چندکیلومتری هم می‌توان شنید؛ البته اگر بخواهیم که بشنویم. در زمینه تولید حوله هم داستانی از این دست گفته و شنیده می‌شود. عمید می‌گوید: عمر مفید دستگاه‌های نساجی بین ۸ تا ۱۰سال است اما ۱۵سال است که به این صنعت پولی تزریق نشده است. این در حالی است که در کشوری مانند ترکیه که از سرآمدان صنعت نساجی جهان است، هر ۵سال یک‌بار، ماشین‌آلات تعویض می‌شود و تکنولوژی و داشن فنی روز دنیا به این صنعت تزریق می‌کنند. عدم سرمایه‌گذاری در بخش تولید کشور منحصر به نساجی نیست و به گفته این کارشناس صنعتی، در ۵۰سال گذشته بیشترین سرمایه‌گذاری در بخش تولیدی بین ۱۳تا ۱۵درصد بوده و در بخش خدماتی بیش از ۵۵درصد. این امر به‌ویژه در بخش نساجی و منحصرا در بخش تولید حوله، پیامدهای بسیاری داشته است که من‌باب نمونه می‌توان به این موارد اشاره کرد؛ تا همین چند سال پیش همه حوله‌های مورد نیاز محرمان مکه از صنعت نساجی ایران تامین می‌شد و عربستان مهمترین خریدار حوله ایران بوده است. از طرفی تمامی حوله‌های بخش هتلداری ایران از صنعت تولید حوله داخلی استفاده می‌کرده است اما با گذشت زمان و به‌روز نبودن تولیدات در این زمینه، محصولات وارداتی بر داخلی ترجیح داده می‌شوند.
داشته‌های امروز نساجی ایران
عمید با اشاره به اهمیت حمایت از حوزه نساجی به دلایل اشتغال‌زایی و درآمدزایی و ارز‌ش‌افزوده بالای آن اضافه می‌کند: صنعت نساجی در ایران بیش از یک قرن قدمت دارد و در حال حاضر بیش از ۸هزار میلیارد تومان، سرمایه‌گذاری فعلی در کارخانجات نساجی ایران است و بیش از ۱۰هزار واحد پروانه‌دار و دارای جواز کسب در کشور فعالیت می‌کنند که بیش از ۵۰۰هزار نفر از این راه ارتزاق می‌کنند. اما نه تنها این صنعت رو به جلو نرفته است بلکه در مسیر اضمحلال قرار گرفته است. هر چند با همین وضعیت فعلی هم در سال ۹۳ بیش از یک میلیارد و ۲۰۰هزار دلار صادرات از این حوزه صورت گرفته است.
حمایت از تولید معنای دیگری دارد
عمید البته اشاره می‌کند که طی دو سه سال اخیر رویکرد به این صنعت مثبت شده و قول و قرار حمایت‌هایی هم نهاده شده است. هر چند که به گفته عمید اقداماتی در این زمینه صورت می‌گیرد که مغایر با حمایت از تولید است. وی به عنوان مثال به افزایش تعرفه واردات پنبه که مواد اولیه تولیدات نساجی است اشاره می‌کند که از ۵درصد به ۱۰درصد افزایش یافته است در حالی که افزایش تعرفه واردات مواد اولیه که بنیاد تولید بر آن نهاده شده و تولید داخلی هم کفاف نیازها را نمی‌دهد، نمی‌تواند حمایت از تولید باشد و به نوعی چوب لای چرخ تولید گذاشتن است. بر اساس آمار انجمن نساجی ایران، تولید پنبه در ایران در سال ۱۳۵۳ بیش از ۲۵۳هزار تن بوده است. اما میزان تولید فعلی پنبه ایران را ۵۰هزار تن است که برای تامین نیازهای داخلی باید ۱۰۰هزار تن دیگر وارد شود.عمید می‌گوید بابت این واردات و برای هر کیلو باید ۲۰سنت تعرفه پرداخت شود و تعرفه‌های بالا هزینه‌های تولید را افزایش می‌دهد. این درحالی است که ترکیه با تولید داخلی سالانه ۵۰۰هزار تن پنبه، تعرفه واردات پنبه‌اش برای هر کیلو یک سنت است. عمید معتقد است که این آمار و ارقام و مقایسه خودمان با دیگران تناقض‌هایی را ایجاد می‌کند که با حمایت واقعی در تضاد است و بیشتر حمایت‌کننده از واردات کالا است تا حمایت‌کننده از تولید داخلی.
