۴۰ درصد ظرفیت ساخت تجهیزات نفت خالی است/منتظر ابتکار عمل بانک‌ها هستیم
خبرگزاری فارس: عضو هیئت مدیره سازندگان تجهیزات صنعت نفت گفت: سال گذشته سازندگان داخلی کمتر از ۶ میلیارد دلار کالا تولید کردنداما می‌توانند بدون سرمایه‌گذاری جدید، ۱۵ میلیارد دلار از کالای مورد نیاز صنعت نفت را در داخل کشور بسازند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، تحریم‌های غرب علیه ایران بیشتر بر صنعت نفت کشور متمرکز شده است. بر این اساس با اعلام اولیه این تحریم‌ها، ایران نیز فازهای جدید پارس جنوبی را کلید زد تا نشان دهد در برابر فشار سر خم نمی‌کند و در هر تهدیدی به دنبال یافتن فرصتی برای اعتلای کشور می‌گردد. در عین حال با توجه به تحریم تجهیزات صنعت نفت که یکی از جدی‌ترین بخش‌های این تحریم‌ها را شامل می‌شد، اتکا به توان صنعتگران داخلی رنگ و بویی دیگر به خود گرفت. با توجه به این مساله و همچنین این نکته که بعضی اقتصاددانان برجسته کشور معتقدند باید با استفاده از نیاز صنعت نفت به تجهیزات صنعتی، باید صنعت داخلی را با اتکا به نیازهای صنعت نفت حرکت دهیم و از منابع فت به جای سرمایه‌گذاری در محل‌های کم بازده در خود صنعت نفت بهره ببریم، با حسن کاظمی عضو هیئت مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت به گفت‌وگو نشستیم.
فارس: سازندگان داخلی چقدر در تامین تجهیزات پارس جنوبی فعال هستند و چه بخشی از تجهیزات را تامین می‌کنند؟ این را از آن جهت می‌پرسم که تحریم‌ها علیه صنعت نفت شدت گرفته و به خصوص در پروژه‌های جدید پارس جنوبی فرصت مناسبی برای فعال کردن سازندگان داخلی تجهیزات در جهت غلبه بر تحریم‌ها ایجاد شده است.
کاظمی: در سال ۹۰ قرارداد بخشی از سرمایه‌گذاری در پارس جنوبی یعنی حدود ۱۱ میلیارد برای ۱۴ پروژه قرارداد بسته شده است. در واقع در هر یک از ۱۴ فاز بیش از ۲ میلیارد دلار و در کل قریب به ۳۵ میلیارد دلار کالا برای بخش تجهیزات این فازها فارغ از هزینه‌های عمرانی مورد نیاز است.
در سال ۹۰ قریب به ۱۱ میلیارد دلار به کارفرماهای پارس جنوبی منابع اختصاص داده شده و بخش بزرگی از آن نیز جذب شده است،اما واقعیت آن است که بسیاری از سازندگان داخلی تجهیزات فنی در ماه‌های اخیر دچار مشکلات ناشی از تحریم‌های مالی شده‌اند.
ما تحریم‌های فنی تجهیزات صنعت نفت را با استفاده از روش‌های مختلف و ابتکارات حل کرده‌ایم و به تکنولوژی ساخت بیش از ۷۰ درصد این تجهیزات دسترسی پیدا کرده‌ایم. اما تحریم‌های مالی نه در حوزه تخصصی ما قرار گرفته است و نه راهکارهای غلبه بر آن را در اختیار داریم.
ما به عنوان سازندگان تجهیزات راهکارهای حل مسئله تحریم‌های بانکی و مالی را بلد نیستیم و به دنبال آن هستیم که ببینیم بانک‌های ما یا مدیران ارشد بخش مالی چه راهکارهایی را برای غلبه بر تحریم‌ها ارائه می‌کنند، چراکه این مسئله از کنترل ما خارج است. به همین دلیل متأسفانه بخشی از پروژه‌های ما در انتقال ارز دچار مشکل شدند و به همین دلیل تأمین کالا با تأخیر مواجه شده است.
فارس: شما این کالاها را به عنوان کالاهای میانی برای ساخت تجهیزات فنی نیاز دارید؟
کاظمی: بله. ما الان ۷۰ درصد از انواع محصولات را در داخل می‌سازیم اما برای ساخت این تجهیزات به مواد اولیه و کالاهای نیم ساخته نیاز داریم که در وارد کردن آنها مشکلاتی داریم.
به خاطر این مسئله نیز تا حدودی تأخیر در اجرای پروژه‌ها ایجاد شده است که برای حل این مشکلات باید راهکارهایی پیش‌بینی شود تا بتوان این تحریم‌های مالی را دور زد باید تأکید کنم که این کار از عهده‌سازندگان خارج است و مدیران بانکی و مالی باید برای آن چاره‌ای بیندیشند.
فارس: شما به درصد تجهیزات داخلی شده از نظر تعداد اشاره کردید اما از نظر ارزش چه میزان از تجهیزات داخلی‌سازی شده است؟
کاظمی: این سؤالات نشان می‌دهد مسئله ساخت داخلی را موشکافانه و جدی دنبال می‌کنید چون همیشه این اعداد و ارقام با هم اشتباه می‌شوند و سوءبرداشت ایجاد می‌کند.
ساخت داخل ۷۰ درصد تجهیزات از نظر تنوع کالا است. یعنی اگر یک پالایشگاه گازی به ۱۰۰ نوع قطعه یا ۱۰۰ نوع تکنولوژی نیاز داشته باشد ۷۰ درصد آن در داخل قابل ساخت است،اما اینکه ارزش تجهیزاتی که توسط سازندگان داخلی تأمین می‌شود چند درصد از کالای این پروژه‌ها است،باید بگویم در شرایطی که سالانه بیش از ۳۰ میلیارد دلار تجهیزات نفتی در کشور مورد نیاز است، سال گذشته سازندگان داخلی کمتر از ۶ میلیارد دلار کالا تولید کرده و فروختند. این در حالی است که این سازندگان برای تولید حدود ۱۰ میلیارد دلار کالا ظرفیت نصب شده دارند که به معنی خالی ماندن ۴۰ درصد از ظرفیت آنها است.
در عین حال سازندگان داخلی به راحتی می توانند با تغییراتی در برنامه‌ها، رفع گلوگاه‌ها و به کارگیری نیروی کار در شیفت سوم بدون انجام هر گونه سرمایه‌گذاری جدید، قریب به ۱۵ میلیارد دلار از کالای مورد نیاز صنعت نفت در داخل کشور را تأمین کنند.
در جلسات با وزیر محترم نفت و معاونان ایشان در چهار شرکت اصلی همین موارد را مطرح کردیم و گفتیم می توانیم سالانه تا مرز ۱۵ میلیارد دلار کالای نفتی را بدون سرمایه‌گذاری جدید در داخل کشور تولید کنیم.
فارس: از نظر تکنولوژی مشکلی ندارید؟ یعنی ۱۵ میلیارد دلار از کالایی که همین امروز در صنعت نفت مورد نیاز است را بدون سرمایه‌گذاری جدید می‌‌توانید تأمین کنید؟
کاظمی: بله، ظرفیت نصب شده داریم و با قراردادهای باز می‌توانیم این ظرفیت را به کار بگیریم یعنی به راحتی می‌توانیم تا ۲.۵ برابر کاری که پارسال انجام دادیم را در هر سال انجام دهیم.
فارس: چه مشکلاتی بر سر راه استفاده از این ظرفیت وجود دارد؟
کاظمی: قوانین ارجاع کار، ترک تشریفات و مناقصات، شفاف و راحت نبودن OPEN ORDERها و نبود ارجاع کار به صورت مستمر از جمله این مشکلات است.
ما به صورت سینوسی کار دریافت می‌کنیم و نمی‌توانیم برای تولید بیشتر برنامه‌ریزی کنیم. مشکلات داخلی نیز وجود دارند که ما آن را خود تحریمی‌های داخلی می‌نامیم.
در رابطه با بقیه فاصله ۱۵ تا ۳۰ میلیارد دلار که بخشی از آن نیز مربوط به ۳۰ درصد دانش فنی جدید است راهکارهایی داریم که با مکانیزم‌هایی بتوانیم تحریم‌ها را مدیریت کنیم و تکنولوژی وارد کشور شود.
فارس: ظاهرا یکی از دلایلی که سازندگان داخلی توانستند در پروژه‌های پارس جنوبی فعال شوند، استاندارد ثابت پالایشگاه های گازی بود تا تولید قطعات مورد نیاز برای سازندگان داخلی اقتصادی شود. در کالاهای صنعت نفت به طور کلی مشکل مشابهی وجود دارد چنانکه به دلیل وجود سیستم‌های مختلف کد‌گذاری ممکن است یک کالای ثابت با چند کد به ثبت رسیده باشند و به همین علت تولید کالاهای نفت در داخل اقتصادی نمی‌شوند. سازندگان داخلی تجهیزات صنعت نفت با چنین مشکلی مواجه بوده‌اند؟ در چه ابعادی؟
کاظمی: ما در صنایع پتروشیمی به خصوص در واحدهایی که پیش از انقلاب یا در اوایل انقلاب تأسیس یا بازسازی شده‌اند با مشکل عدم استاندارد بودن قطعات یا استانداردهای غیریکپارچه مواجه بوده‌ایم که البته این مشکل در فازهای اولیه پارس جنوبی نیز تکرار شد.
بخشی از کالا طبق طراحی‌های توتال، بخشی طبق طراحی شل و بخشی طبق طراحی انی در این فازها استفاده شده است. کما اینکه این پیمانکاران با کوچکترین تغییرات و دستکاری، پروژه را گران تمام می‌کردند. به عنوان مثال یکی از آنها مخزن ۲۰۰ هزار بشکه‌ای و شرکت دیگر همان مخزن را با ظرفیت ۲۲۰ هزار بشکه استفاده می‌کرد در حالی که هر دو مخزن می‌توانست یکی باشد.
خوشبختانه از سال ۱۳۸۹ که استارت فازهای جدید که فازهای هزار روزه معروف هستند، خورد، مبنای طراحی پایه و مهندسی جزئیات بر مبنای طراحی فازهای ۹ و ۱۰ قرار گرفت.
به همین دلیل کار از فاز مهندسی با حداقل زمان عبور کرد و سازندگان نیز هر کالایی تولید کنند، می‌دانند که در تمام فازها قابل استفاده بوده و استانداردها کلی است به همین دلیل است که بسیاری از سازندگان میزان تولیدات خود را افزایش داده‌اند.
فارس: بعضی کارشناسان معتقدند صنعت نفت با فعال کردن صنعتگران داخلی میتواند موتور محرکه اقتصاد باشد و اعمال تحریم ها به لحاظ فنی میتواند به حرکت کشور به این سمت کمک کند تا بتوانیم به جای آنکه خط مونتاژ خودرو وارد کشور کنیم، صنعتی خود اتکا و دارای چرخه اقتصادی در کشور داشته باشیم. موانعی که در راه تحقق چنین هدفی وجود دارد چیست؟ و چگونه باید برای دسترسی به این هدف برنامه‌ریزی کرد؟
کاظمی: اولا با مرور تجربه صنعت خودرو می‌بینیم حدود ۲ هزار قطعه در صنعت خودرو استفاده می‌شود. در همین رابطه حدود هزار سازنده فعال شدند. خود این هزار سازنده نیز با پیمانکاران جزء‌‌تر کار می‌کنند که به معنی فعال شدن هزار و ۵۰۰ کارخانه و تولید پایدار است کمااینکه تولید خودرو به مرزهای ۱.۵ میلیون دستگاه در سال رسیده است.
در صنعت نفت برای رسیدن به وضعیت تولید پایدار اولا باید فاز تحریم و خود تحریمی را طی کنیم و در ثانی باید استاندارد قطعات را یونیورس یا واحد کنیم. در وهله بعد باید after market یا بازار آینده‌سازندگان تأمین شود. براساس این بازار آینده می‌توان ۱۵۰۰ سازنده داخلی را برای تأمین مستمر کالا و همچنین زیاد شدن تعداد سازندگان تحریک کرد.
حجم تجهیزات مورد نیاز پروژه‌های نفتی بسیار بالا است. گردش مالی خودرو حدود ۲۵ میلیارد دلار است اما تنها حجم تجهیزات مورد نیاز برای نگهداری پروژه‌های اجرا شده صنعت نفت بیش از ۵۰ میلیارد دلار است که دو برابر گردش مالی بخش خودرو محسوب می‌شود. مگر نیاز صنعت کشور چند میلیارد دلار است؟
اینکه اشاره می‌شود هر فاز پارس جنوبی پس از اجرا یک درصد به GDP اضافه می‌کند همین معنا را تأیید می‌کند.
فارس: چند درصد از توان تولید‌کنندگان داخلی تجهیزات صنعت نفت در پارس جنوبی متمرکز شده است؟
کاظمی: از نظر ارزش مالی در کل مجموعه صنعت نفت ۳۰ درصد از تجهیزات مورد نیاز توسط سازندگان داخلی تأمین می‌شود در حالی که با یک برنامه‌ریزی خوب می‌توانیم ظرف یکی دو سال آینده و حداکثر پایان برنامه این میزان را به بیش از ۷۰ درصد برسانیم.
در مورد اینکه چه بخشی متعلق به پارس جنوبی است آمار دقیقی نداریم اما در کل صنعت نفت سالانه تقریب به ۱۰ میلیارد دلار از ۵۰ میلیارد دلار و همان نسبت یعنی قریب به ۲۰ درصد در پارس جنوبی از تجهیزات داخلی استفاده می‌شود.
البته این عدد دقیق نیست چون پارس جنوبی به تجهیزاتی از جنس زیر ساختار و استراکچر نیاز دارد که پول بیشتری خرج آن می‌شود.
