پدیده های نوظهور در صنعت فرش ماشینی و جایگاه نامعلوم ما
هركس گذاشته رو فراموش كند محكوم به آن است كه انرا دوباره تكرار كند (آلبرت انيشتن)
كاشان را همه عليرغم آنكه قبل از انقلاب بعنوان شهر پارچه -بدليل وجود كارخانجات ريسندگي و بافندگي – مي شناختند اكنون به مدد حركتهاي ريشه اي بعد از پيروزي انقلاب در ساخت اولين دستگاه بافندگي فرش، بعنوان شهر فرش مي شناسند و اكثر دستگاههاي فرش ماشيني از قديمي ترين تا مدرنترين آن دركاشان دركنار كارخانه هاي مكمل رنگرزي، ريسندگي، تابندگي، چله پيچي، و آهار و وجود نمايشگاه هاي متعدد منحصر به فرد مي باشد و بالاي ۹۰ درصد صنعت فرش ماشيني دركاشان است. آنچه قابل ذكر است از دستگاههاي ۲۸۰ شانه تا۱۵۰۰ شانه دركاشان موجود است و في الواقع كاشان محل رقابت دوكمپاني ون دويل و شونهر شده است كه متاسفانه يا خوشبختانه صنعت فرش ماشيني را در يك رقابت ناخود آگاه در زمينه ورود دستگاههاي مدرنتر وارد كرده است و صنعتگر كاشاني فراموش كرده كه روزي خودش اقدام به ساخت دستگاه بافندگي نموده است اما اكنون ناخود آگاه بازيچه اي در دست فروشندگان ماشين الات و رقابت دوكمپاني خارجي شده است.
در بخش ماشين آلات تكميل فرش ماشيني هم وضعيت مشابهي در كاشان وجود دارد. در اين شهر تعداد بسيار زيادي واحد تكميل فرش و آهار مشغول فعاليت هستند كه نياز به تعداد زيادي ماشين تكميل و آهار فرش ماشيني و خدمات تعمير و نگهداري و … وجود دارد. در طول سالهاي گدشته چندين شركت كاشاني اقدام به توليد و ساخت داخلي ماشين آلات تكميل و آهار فرش ماشيني نموده اند كه انصافا از نظر كيفيت و نتيجه كار بسيار شبيه نمونه هاي خارجي مي باشند و قيمتي به مراتب كمتر از خارجي ها دارند اما به وضوح مي بينيم كه صاحبان صنايع فرش ماشيني در كاشان نه تنها به آنها توجهي ندارند بلكه در هنگام سرمايه گذاري حاضرند ماشين آلات خارجي را با چندين برابر قيمت تهيه كنند و حاضر به كوچك ترين حمايتي از توليد كننده ماشين آلات تكميل و آهار داخلي نيستند.
در زمينه سرمايه گذاري نيز اعتقاد زيادي به منطق توليد، مشاوره، محاسبه و تحليل و بررسي بازار و سرمايه گذاري با ديد باز وجود ندارد. حتي اداره صنايع منطقه صرفاً به دنبال تصويب و موافقت بدون سند و مدرك با طرح هاي ارائه شده است و گويي هيچ عظمي و برنامه اي حتي از سوي اين اداره براي آينده اين صنعت در كاشان و آران و بيدگل وجود ندارد و بعيد نيست كه اين سرمايه گذاري ها كه بدون هيچ تعيين افقي از آينده ، تعريف درستي از بازار هاي هدف ، تعيين چگونگي تهيه مواد اوليه يا مقدار سرمايه درگردش مورد نظر صرفاً از روي چشم و هم چشمي و تقليد كوركورانه صورت مي گيرد صنعت فرش ماشيني ايران را به نا كجا آباد هدايت كند.
نكته جالب تر وجود انجمن ها، جامعه ها ، اتحاديه ها و خوشه ها و … در صنعت نساجي ايران است كه البته در سالهاي اخير تعداد زيادي از مديران صنعت فرش ماشيني نيز به دليل توان مالي و به نظر خودشان شايد براي كسب اعتبار به هيات مديره آنها راه يافته اند اما هيچ راهكار عملي و استراتژي آينده نگري براي صنعت فرش ماشيني ايران ندارند و آنرا خواسته يا ناخواسته به حال خود رها كرده اند و جالب تر اينكه هيچ كدام از اين نهادها كه هر يك داعيه اصلاح امور صنعت نساجي را نيز به دوش مي كشند اصولا هيچ مراوده و هم انديشي با يكديگر نداشته و چه بسا يكديگر را قبول هم ندارند.
حال در اين بي برنامگي و آشفتگي حاكم بر صنعت فرش ماشيني كشور ناگهان صنعت جديدي به نام فرش ماشيني چاپي از راه مي رسد و دوستان بدون اينكه به عنصر وجودي اين پديده نوظهور بيانديشند صرفا باكم اهميت دادن به آن صورت مسئله را پاك ميكنند اما فكر نمي كنند اين صنعت جديد ممكن است توليد و عرضه فرش ماشيني را دچار تغييرات و تحولات اساسي كند و همانطوريكه صنعت فرش ماشيني فرش دستباف را از خانواده هاي ايراني دور كرد ممكن است فرش ماشيني چاپي نيز چنين نقشي را براي برخي بخش هاي صنعت فرش ماشيني بازي كند. فرش دستباف صرفاً امروزه درمنازل قشر مرفه جامعه پيدا مي شود. درحاليكه قبلا هر نوعروس حداقل يه فرش پشمي جوشقاني همراه جهاز خود داشت. اما اكنون حتما فرش ماشيني همراه جهاز است. تعجب نكنيد در آينده يك فرش چاپ شده همراه جهاز باشد آن وقت چگونه شما كارخانه دار محترم كه به برگشت سرمايه فكر نكرديد پاسخگوي مطالبات سرمايه گذاري خود خواهيد بود؟
سوال : فرش چاپي چه مزايايي دارد؟
فرش هاي چاپي محصولي از انقلاب چاپ ديجيتال در صنعت نساجي جهان هستند كه به طور روز افزورن در حال رشد است و آنقدر پيشرفت كرده كه حالا قادر است فرش هاي ماشيني ما را هم چاپ كند. اين فرش ها مزاياي زادي دارند كه از مهمترين آنها مي توان به چند مورد زير اشاره كرد :
- مواد اوليه مورد مصرف در فرش هاي چاپي ايران به دليل گراني نخ نايلون پلي استر خواهد بود. وجود كارخانجات متعدد توليد الياف پلي استر در ايران و مواد اوليه ايي كه نسبت به اكريليك بسيار آسان تر در دسترس است يك مزيت بزرگ محسوب مي شود.
- تنوع بيش از حد پلي استر نسبت به اكريليك
- ارتفاع خاب فرش زمينه نزديك به فرش ۱۵۰۰ شانه
- امكان توليد پلي استر درسوپر، سوپربرايت، و انواع تنوع در ارائه.
- محدويت ماشينهاي فعلي در تنوع رنگ درحاليكه در چاپ اصولاً محدويتي متصور نيست.
- در پروسه چاپ حتي برخي از عيوب فرش نيز برطرف شده و ديده نمي شود.
- امكان رقابت درتنوع طرح با زيباترين فرشهاي دستباف ابريشمي
- امكان توليد در مسيري كوتاهتر ازساير خطوط
و ده ها مورد ديگر …
پس دوستان و عزيزان توليد كننده فرش ماشيني اين پديده را جدي بگيريد و تا دير نشده انديشه نو ايجاد نماييد.
ناصر زجاجي مجرد – كارشناس رسمي دادگستري رشته نساجي و رنگرزي
