مصاحبه با آقای دکتر علیمردان شیبانی- مدیر عامل گروه صنعتی موکت همدان
بار سنگين مقررات دست و پا گير را از روي دوش صنعت نساجي برداريم
در طي سه سال گذشته پيرامون برگزاري نمايشگاه فرش ماشيني در كشور اتفاقاتي رخ داد كه به نوعي يك سردرگمي عجيبي را براي تمامي توليدكنندگان به وجود آورد به همين منظور مجله نساجي كهن قصد دارد در اين شماره مجله خود با افراد مختلف در حوزه صنعت نساجي در رابطه با اين مسئله به گفتگو بنشيند و نظرات آنها را راجع به ان بشنود. در اين مصاحبه به سراغ آقاي دكتر عليمردان شيباني از اعضاي قديمي و باتجربه انجمن صنايع نساجي و مديرعامل گروه صنعتي موكت همدان رفتيم تا نقطه نظرات ايشان را راجع به مسئله نمايشگاه جويا شويم.
محور كلي صحبت‌هاي امروز بيشتر راجع به مسئله نمايشگاه فرش ماشيني خواهد بود كه چند صباحي است حواشي و بحث پيرامون آن بسيار زياد بوده. درواقع برگزاري نمايشگاه درحال تبديل شدن به يك معضل است. به نوعي دو قطبي شهرآفتاب- چمران به محوريت كاشان براي شهر آفتاب و آقاي كاشفي براي چمران شكل گرفته و در درجه اول به اعتقاد ما اين صنعت خواهد بود كه از اين مسئله متضرر خواهد شد. هر دو طيف ديدگاه‌ها و دلايل خاص خود را براي برگزاري نمايشگاه در محل‌هاي مورد نظر دارند.
همانگونه كه مطلع هستيد امسال نمايشگاه فرش ماشيني در مجموعه شهر آفتاب با همكاري مجله صنعت نساجي و پوشاك وكميته فرش ماشيني دقيقا همزمان با نمايشگاه فرش دستباف برگزار خواهد شد. اين درحالي است كه تقريبا يك هفته بعد از اين دو نمايشگاه دوازدهمين دوره نمايشگاه بين‌المللي فرش ماشيني در مجموعه نمايشگاه‌هاي بين المللي برگزار خواهد شد و اين درحاليست كه طبق مقررات برگزاري دو نمايشگاه مشابه آن هم در فاصله زماني كمتر از شش ماه با قوانين مجموعه نمايشگاهي شهر آفتاب منافات دارد. اخيراً هم سايت عصر فرش، نامه‌اي را منتشر كرده مبني بر اينكه از سال آينده برگزاري نمايشگاه فرش ماشيني در مجموعه چمران برعهده اتاق بازرگاني كاشان خواهد بود.دغدغه ما نيز به عنوان رسانه از همان ابتدا اين بود كه برگزاري دو نمايشگاه به صورت همزمان و به شكل فعلي حالت تقابلي به خود خواهد گرفت و آثار منفي آن به صنعت و توليد كننده‌ها ضربه خواهد زد همچنين وجهه خوبي نيز نزد كشورهاي خارجي نخواهد داشت. حال نگاه شما به عنوان توليد كننده به مسئله نمايشگاه به چه شكلي هست؟
تمامي كساني كه امروز در دو طرف ماجرا هستند دوستان من هستند و من با اين عزيزان برگزاركننده درحوزه نمايشگاه‌ها كار ميكنم و همكاري چندين ساله داريم. شما مي‌دانيد كه تقريباً ۰۹ درصد نمايشگاه‌ها در سراسر كشور را ما با موكت ويژه نمايشگاهي مفروش مي‌كنيم. البته نه به اين خاطر كه موكت متعلق به مجموعه ما هست بلكه به خاطر اينكه اين نوع موكت براي مصارف خاص و مقاوم است و اين قابليت را دارد كه در طول يك هفته صدها هزار نفر بتوانند روي آن راه بروند بدون آنكه كوچكترين مشكلي براي آن پيش بياييد.
درباره اين سوال شما كه برگزاري همزمان نمايشگاه فرش دستبافت و فرش ماشيني لطمه‌اي به كل قضيه نميزند. دو نظر وجود دارد يك نظر، همان نظر دوستاني است كه بيشتر از طريق اتاق بازرگاني كاشان و كميته فرش ماشيني كاشان پيگير مسئله برگزاري همزمان نمايشگاه فرش ماشيني در شهر آفتاب با نمايشگاه فرش دستبافت در مجموعه چمران هستند.
فلسفه اصلي آقايان، اين بود كه تجار خارجي و حتي داخلي كه براي خريد فرش دستبافت مي‌آيند همان زمان شانس خريد فرش ماشيني را هم داشته باشند و بتوانند از توليدات و محصولات فرش ماشيني ايران هم بازديد بكنند. كه اين مسئله در انجمن صنايع نساجي بسيار مطرح شد و من كامل در جريان آن هستم. و طبعا هر ايده و نظري هم كه در يك جمعي مطرح مي‌گردد يك سري موافق و مخالف براي خود دارد.
تا جايي كه من اطلاع دارم و باتوجه به اينكه شهر كاشان را مي‌توان مركز فرش ماشيني كشور به حساب آورد. و در اين مسئله نيز اين اتاق بازرگاني كاشان و كميته فرش ماشيي است كه پيگير مسئله برگزاري همزمان است. در نتيجه موافقين بيشتري نيز به همراه خود خواهد داشت. و دموكراسي هم حكم ميكند كه بقيه نظر جمع را بپذيرند. و نظر غالب توليدكنندگان فرش دال بر حمايت از اين ايده است. تمامي اين نظرات و نتيجه گيري ها طبق شنيده هاي بنده است و آمار دقيقي ندارم. از طرفي هم ميدانم كه عده اي هم چندان موافق با اين جريان نيستند و نظر متفاوتي دارند.
مي‌خواهيم به مقايسه وضعيت برگزاري نمايشگاه در ايران با كشور هاي خارجي بپردازيم. آيا دولت نقشي در برگزاري نمايشگاه‌ها دارد؟
به طور كلي در كشورهاي صنعتي كه بيشتر در اينگونه نمايشگاه‌ها شركت مي‌كنيم اين بخش خصوصي است كه نمايشگاه‌ها را اداره ميكند. دولت و به تعبير درست هيئت حاكمه وظيفه ديگري دارد. وظايفي همچون بستر سازي و آماده كردن زيرساخت‌هاي لازم براي برگزاري هرچه بهتر يك نمايشگاه.
در ادامه كار و نحوه برگزاري بخش خصوصي از نظر من توانمندتر و به نوعي دلسوزتر است. من به عنوان شخصي كه در بخش خصوصي فعاليت ميكنم و يكي از نماينده اين بخش به حساب مي‌آيم، اگر بدانم كه خاموش كردن يك چراغ اضافي براي اين فضا نوعي صرفه جويي است و قيمت تمام شده‌ام را پايين تر مي‌آورد اين چراغ را خاموش ميكنم ولي اگر در يك سازمان دولتي مشغول به فعاليت بودم شايد به اين مسئله چندان توجه نميكردم. چون يك بودجه عمومي مي‌آيد كه آن بودجه هم طبعأ هزينه ميشود.
من دوره هايي را به ياد دارم كه ايراني ها هميشه بهترين ماشين‌آلات را از نمايشگاه‌هاي ايتما خريداري مي‌كردند. برخي از اين ماشين‌آلات خريداري شده در آن زمان حتي در شركت‌هاي اروپايي نصب نشده بودند. اما امروز در اكثر رويدادهاي خارجي چيزي جز آه و افسوس نصيب ما نمي‌شود و در رابطه با اين مسئله كاري از دست بخش خصوصي برنمي‌آيد. تقاضا و انتظار ما به هر حال رفع معضلي است كه باعث اين مشكلات براي صنعت كشور شده و آن دست هيئت حاكمه است بدون اينكه اجازه دهند عزت ملي ما زير پا گذاشته بشود.
البته چند سالي است كه سعي داريم برگزاري نمايشگاه ها را انجمن‌هاي تخصصي حوزه مربوطه در اختيار گيرد. به عنوان مثال اگر نمايشگاه نساجي قرار است برگزار گردد مسئول آن انجمن صنايع نساجي ايران باشد. ما به همراه همكاران در اتاق بازرگاني اين ايده را با جديت بيشتري پيگيري مي‌كنيم و فكر ميكنم اولين نتيجه آن همين است كه اتاق بازرگاني كاشان در حوزه نساجي مجوز درستي دريافت كرده است. به نظر من بخش دولتي نبايد در اين زمينه فعاليت كند.
بخش خصوصي از طرفي مخالف دخالت دولت در صنعت و اقتصاد است از طرفي ديگر هم وابستگي زيادي به دولت دارد.
اشكال كشور ما اين است كه متاسفانه بخش خصوصي ناچار است پيرو دستورالعمل‌ها و قوانين دولتي باشد كه در اتاق هاي در بسته و بدون حضور نمايندگان اين بخش تصميم آن گرفته شده است. اين هميشه حرفي هست كه من در تمام مصاحبه‌هايم گفته‌ام. {تصميمي كه در اتاق هاي دربسته و بدون حضور ذينفعان واقعي آن گرفته ميشود تصميم درستي نخواهد بود}
آيا در تمامي اين سالها اتاق بازرگاني و يا انجمن صنايع نساجي به عبارت ديگر نمايندگان بخش خصوصي قدرت و توان اقناع دولت را نداشته؟
يادتان نرود، در كشوري كه دولت يعني همان هيئت حاكمه هميشه بودجه، پول و دستور العمل را مشخص كرده است به آساني نمي‌توان به هدف احتمالا درست مورد نظررسيد. براي مثال در اتاق بازرگان ما و همكاران بر روي قانون حمايت از كسب و كار تلاش‌هاي بسياري كرديم تا اينكه اين قانون در مجلس حداقل به همين فرمي كه امروز شما مي‌بينيد تصويب شد.
در اينگونه سيستم‌ها به سادگي نمي‌توان جا و صندلي كسي را گرفت. به هر حال دولت هم از دل اين جامعه بيرون آمده و اگر ببيند كه انجام كاري به نفع جامعه و مردم و بخش خصوصي است و طبعا زحمت خودشان هم كمتر ميشود. قطعا استقبال خواهد كرد. منتهي شروع آن سخت است. ولي اين لازمه زندگي است و هيچ كار راحتي وجود ندارد.
اشكال كشور ما اين است كه متاسفانه بخش خصوصي ناچار است پيرو دستورالعمل‌ها و قوانين دولتي باشد كه در اتاق هاي در بسته و بدون حضور نمايندگان اين بخش تصميم آن گرفته شده است.
نمايشگاه ايتما امسال را كه در شهر بارسلون برگزار شد چگونه ديديد؟
در نمايشگاه امسال مجله كهن و مجله نساجي موفق حضور داشتند اما غرفه ديگر مجلات اين حوزه به چشمم نخورد. خب مي‌دانيد كه ايتما (ITMA) نمايشگاهي است كه هر چهار سال يكبار در يكي از كشور هاي اروپايي برگزار ميشود و شرط حضور در نمايشگاه هم براي ماشين سازان اين است كه يك تكنولوژي نو ارائه كنند و ماشيني كه در اينجا مي‌خواهيد عرضه كنيد در چهار سال گذشته در هيچ رويداد بين المللي به نمايش گذاشته نشده باشد
. درواقع معروف به المپيك ماشين‌آلات نساجي است. كه امسال در شهر بارسلون برگزار شد. محل برگزاري نمايشگاه هم تقريباً بين فرودگاه و مركز شهر بود. به نوعي مثل شهر آقتاب ما. اما با اين تفاوت كه وسايل اياب و ذهاب بسيار فراوان و در شأن يك رويداد بين المللي بود. طبق آماري كه سايت نمايشگاه اعلام كرد چيزي در حدود يك ميليون و پانصد هزار نفر بازديد كننده از سراسر دنيا از اين نمايشگاه بازديد كردند.
در تاريخ بيست تا بيست و ششم ماه جون برابر با ٣٠ خرداد تا ٥ تير ماه برگزار شد و حدود ٤٥ كشور در ايتما غرفه داشتند. تقريبا از حدود ١٣٠ كشور بازديد كننده آمده بود كه بعد از خود اسپانيا بيشتر افراد از كشورهاي ايتاليا، تركيه، هندوستان، چين، فرانسه، آلمان، پرتقال، برزيل، پاكستان و انگلستان آمده بودند. در برخي از بخش‌ها هندوستان خيلي به صورت جدي و مفصل شركت كرده بود. شعار نمايشگاه نيز نوآوري و سازندگي بود. همچنين تكنولوژي‌هاي بسيار جديدي مثل ماشين‌هاي بافندگي سه بعدي و ماشين‌آلات سوپر تكنولوژي چاپ ديجيتال كه نمايش دهنده كامل هنر و ذوق و صنعت در پارچه و لباس بود ارائه شد.
يكي از دلايل عدم حضور ايرانيان ريجكت شدن ويزاي آنها از طرف سفارت اسپانيا آن هم بدون ارائه دليل و سند بود. ما به طور جدي از سفارت اسپانيا و از كنسول‌گري آنها تقاضاي پاسخگويي درمورد اين مسئله را داريم. اين مسئله نه در شأن افرادي بود كه تقاضاي ويزا را براي نمايشگاه كرده بودند و نه حق آنها بود.
نظر محققين و تحليلگران اين بود كه ايتما بارسلونا نمايشگاه با طراوت و موفقي بود به طوري كه در پايان برگزاري همه اعتقاد داشتند كه بسيار موفق عملكرده است. در كنار نمايشگاه سمينارهاي بسيار خوبي به صورت روزانه در رشته‌هاي مختلف برگزار مي‌شد و شركت براي افراد علاقه مند آزاد بود. در بعضي رشته ها مثل چاپ ديجيتال كه در طول اين چند سال خيلي بر روي آن كار شده. چيزي حدود ٤٠% نسبت به ايتما دوره قبل پيشرفت كرده بود.
من دوره هايي را به ياد دارم كه ايراني ها هميشه بهترين ماشين‌آلات را از نمايشگاه‌هاي ايتما خريداري مي‌كردند. برخي از اين ماشين‌آلات خريداري شده در آن زمان حتي در شركت‌هاي اروپايي نصب نشده بودند. اما امروز در اكثر رويدادهاي خارجي چيزي جز آه و افسوس نصيب ما نمي‌شود و در رابطه با اين مسئله كاري از دست بخش خصوصي برنمي‌آيد. تقاضا و انتظار ما به هر حال رفع معضلي است كه باعث اين مشكلات براي صنعت كشور شده و آن دست هيئت حاكمه است بدون اينكه اجازه دهند عزت ملي ما زير پا گذاشته بشود. وقتي صنعتگر ما نمي‌تواند يك دلار ترنسفر مالي جهت خريد تكنولوژي جديد داشته باشد. وقتي فروشنده اجازه ندارد با شما معامله بكند. اين بزرگترين ضربه تحريم‌هاي ظالمانه عليه صنعت كشور است.
تنها دو تا شركت ايراني در اين رويداد مهم جهاني حضور داشتند كه يكي شركت رنگدانه سيرجان بود و ديگري شركت ماشين‌سازي راعي كه هر دو شركت‌هاي توانمند و محققين زبده‌اي دارند. من واقعا در مقابل هر دو اين عزيزان سر تعظيم فرود مي‌آورم.
صنعت نساجي ما روند كند و آرامي را در جهت پيشرفت طي ميكند و مسئولان ما اين روند را با گذاشتن يك بخشنامه يا يك آيين نامه و يا يك دستورالعمل، كندتر مي‌كنند به حدي رسيده كه من بيم آن را دارم اين ماشين كند به آن سطح صاف مورد نظر نرسد و اگر بايستد و توقف كند چه كسي دوباره آن را خواهد توانست تكان دهد.
مسئله مهمي كه مي‌خواهم به آن بپردازم تعداد كم بازديدكنندگان ايراني در اين رويداد مهم جهاني است. از شما هم خواهش ميكنم كه نسبت به اين مسئله توجه بيشتري داشته باشيد. يكي از دلايل عدم حضور ايرانيان ريجكت شدن ويزاي آنها از طرف سفارت اسپانيا آن هم بدون ارائه دليل و سند بود. ما به طور جدي از سفارت اسپانيا و از كنسول‌گري آنها تقاضاي پاسخگويي درمورد اين مسئله را داريم. اين مسئله نه در شأن افرادي بود كه تقاضاي ويزا را براي نمايشگاه كرده بودند و نه حق آنها بود. حداقل اطلاع دارم انجمن صنايع نساجي قصد داشت دو نفر از محققين ناب و متخصص خود را به اين نمايشگاه اعزام كند كه متأسفانه ويزاي اين دو عزيز با وجود پيگيري‌ها و نامه نگاري‌هاي صورت گرفته بدون ارائه هيچ دليل خاصي از جانب سفارت اسپانيا رد شد.
اين مسئله بايستي حتماً از طريق رسانه‌ها و خود انجمن صنايع نساجي ايران و از طريق وزارت امور خارجه پيگيري شود. اصلا در شأن جامعه صنعتي كشور نيست كه بخواهند به اين شكل با آبروي آن بازي كنند. من به جد خواهش ميكنم اين مطلب را مورد توجه قرار دهيد.
پيشرفت تايواني‌ها در حوزه ماشين‌آلات به صورت برگزاري كنفراس و سمينار‌ها بسيار مورد توجه قرار گرفته بود. نظر شما در اين رابطه چيست؟
بله كاملا درسته، نبايد فراموش كرد كه نمايشگاه ها علاوه بر وسط سالن‌هاي نمايشگاه كه جاي عرضه ماشين‌آلات صنعتي است. در سالن‌هاي همايش اطراف نمايشگاه نيز گروه‌هايي حضور دارند كه به ارائه ايده‌هاي نو و بكر خود مي‌پردازند. كه اين ايده‌ها بيشتر در حوزه ديجيتال و الكترونيكي شدن ماشين‌آلات است. تايواني‌ها و چيني‌ها اكثراً در اين سالن‌هاي همايش حضور داشتند اما در عوض اين هندي‌ها بودند كه قلب سالن‌هاي اصلي نمايشگاه را قبضه كرده بودند.
اندكي نيز در رابطه با پيشرفت ترك‌ها در حوزه نساجي صحبت كنيم. امروز بخش اعظم بودجه كشور تركيه پس از صنعت توريست وابسته به نساجي است. در طول سي سال گذشته چه تغييراتي رخ داد كه توانستند به اين مرحله برسند؟
ببينيد ما اگر به سي سال قبل برگرديم متوجه خواهيم شد كه يك سر و گردن از تركيه در همه موارد خصوصا در صنعت نساجي پيشرفته‌تر بوديم. ولي بسيار متاسفانه آنها در طول سي سال فارغ از همه مسائل روي صنعتي سرمايه گذاري كردند كه ارزش افزوده آن از پنبه كيلويي 10 الي 15 هزار تومان به لباسي چند ميليون توماني از يك برند معتبر رسيد. اما در مقابل در طول سي سال گذشته ما چه كرديم. بر روي صنايعي سرمايه گذاري كرديم كه واقعا نه تنها ارزش افزوده‌اي نداشت بلكه بار منفي هم داشت
.امروز متأسفانه بيشتر بازار پوشاك ما در اختيار محصولات كشور تركيه قرار گرفته است و اگر اين قانون مبارزه با كالاي قاچاق كه چند ساليست درست تر پيگيري و اجرا ميشود وجود نداشت ما در حوزه توليد پوشاك از بين مي‌رفتيم. در طول همه اين سالها اما ما درست برعكس تركيه عمل كرديم. جايي كه بايد كمك مي‌كرديم، مانع تراشي كرديم. مهم تر از همه اينها براي صنعتي مانع تراشي كرديم كه در دنيا به ان به چشم اشتغالزاترين صنعت دنيا نگاه مي‌كنند.
صنعت نساجي ما روند كند و آرامي را در جهت پيشرفت طي ميكند و مسئولان ما اين روند را با گذاشتن يك بخشنامه يا يك آيين نامه و يا يك دستورالعمل، كندتر مي‌كنند به حدي رسيده كه من بيم آن را دارم اين ماشين كند به آن سطح صاف مورد نظر نرسد و اگر بايستد و توقف كند چه كسي دوباره آن را خواهد توانست تكان دهد. بايد بدانيم اگر به اين صنعت به اندازه كافي توجه نشود. جايگزين مناسبي براي افراد بيكاري كه در پي تعطيلي اين صنعت روانه جامعه خواهد شد نداريم. طبعا اينچنين لشگر بيكاري به هيچ عنوان در شأن جمهوري اسلامي نيست و بايد توجه لازم به آن صورت گيرد.
در پايان ذكر يك نكته را لازم ميدانم و آن اينكه ما تا ده سال قبل در حوزه مواد اوليه لازم براي صنعت نساجي درخصوص مواد پتروشيمي صد در صد وابسته به مواد اوليه خارجي بوديم ولي امروزه با همت جوانان خوب اين سرزمين مقدس در برپايي واحدهاي پتروشيمي در توليد اين مواد نه تنها خودكفا هستيمبلكه حتي صادرات چشمگيري هم داريم.
اما افسوس كه به دليل عدم نظارت لازم بر نحوه توزيع اين مواد صنعتگران واقعي اكثرا براي تدمين مواد پتروشيمي مورد نياز خود دچار مشكل هستند كه بعضا ميگويند كاش مشكلات تحريم هاي ظالمانه و مسائل بانكي نبود تا همچون گذشته حداقل ميتوانستيم اين مواد را به راحتي و با قيمتي ارزانتر از خارج كشور وارد كنيم.
البته داستان پنبه كه ماده اوليه اصلي صنعت نساجي است داستان غم انگيز ديگري است. ما در روزگاري نه چندان دور حدود 270 هزار تن برداشت پنبه داشتيم ولي اين سالها حداكثر چيزي حدود 50 تا 60 هزار تن از مزارع داخل كشور پنبه برداشت كرده ايم كه با توجه به ماشين آلات نصب شده در كارخانجات داخلي با كمبودي 120 تا 150 هزار تن پنبه مواجه هستيم و در كوتاه مدت راهي جز واردات نداريم.
كه آن هم با موانع بسياري همراه است. به عنوان سخن آخر عرض ميكنم صنعتگران پاك نهاد اين سرزمين با اميد و توكل قطعا بر اين مشكلات فايق خواهند آمد و لحظه اي نبايد اجازه دهيم سايه نااميدي در گستره روشن صنعت كشور خودنمايي كند. تا باد چنين بادا.
سلام. خدا حفظشون کنه
مرد نجیب و بزرگی هستن. کاش قدر بدونیم.