بازار پوشاک در انحصار مافیا

طرح تشدید امنیت اخلاقی از ۲۵ خرداد امسال آغاز شد تا با محوریت دوباره نیروی انتظامی برای مقابله با بدپوششی، به یاد آوریم که ما همچنان در بحث پوشاک و عرضه طرح های به روز، مناسب و شکیل ضعف داریم و باید در این باره اقدام عاجلی انجام دهیم، چراکه مصرف کننده همچنان از نبود لباس های تایید شده در بازار پوشاک گلایه دارد و نمی تواند لباس دلخواهش را در این آشفته بازار پیدا کند.
سرپرست کارگاه تخصصی مد و لباس در این میان از مافیایی حرف می زند که بازار رقابتی پوشاک را در دست خود گرفته و اجازه نمی دهد طراح و تولیدکننده در این فضا وارد شوند، نتیجه هم همین است که می بینید؛ از شمال تا جنوب، از شرق تا غرب تهران را بگردید آن لباسی که مناسب شما باشد پیدا نمی شود، گویی همه بازار در اختیار و انحصار افرادی است که هرگونه دلشان می خواهد تصمیم گیری و اجرا می کنند، یک روز کوتاه، یک روز مدل خفاشی، یک روز دمپا گشاد، یک روز… اینکه امروز چه می خواهند معلوم نیست، اما قطعاً هر طور که اراده کنند، پیش خواهند رفت، خوراک آنها هم از قبل آماده شده، اصلاً تغذیه و تولیدات بازار پوشاک در دستان آنهاست این شما هستید که از مدل محدود طرح ها به یکی راضی می شوید و اگر هم ناراحتید که هستید!!! برای آنها چه تفاوتی دارد که یک مشتری از میلیون ها مشتری خود را از دست بدهند، فردا با طرح جدیدی خسارت اندک خود را جبران می کنند آن هم در حاشیه ای که امن است و کسی دستش هم به آنها نمی رسد!

عیسی کشاورز، سرپرست کارگروه تخصصی مد و لباس در گفت وگو با دراین باره می گوید:یک جریان سودجو، پیچیده و بعضاً با نگرش براندازی در عرصه فرهنگی در حوزه پوشاک وجود دارد که یک مافیای سه سر را تشکیل می دهند، یک سر آن اقتصاد، سودجویی و پول بوده، یک سر آن یک جریان برانداز خارجی است و یک سر دیگر آن هم یک جریان اعتراضی و معاند به فرهنگ ایرانی – اسلامی است. این جریان چه در داخل و چه در خارج از کشور یک شبکه منسجم را تشکیل داده که از نزدیک وضعیت پوشاک کشور را رصد می کند و برای آن نسخه می پیچد!
اصلاً شما می دانید چگونه یک کفش وارد کشور می شود! این جریان به صورت کاملاً هدایت شده یک نوع محصول مثل کفش یا لباس را با تبلیغات رسانه های خارجی وارد کشور می کند، سپس تعدادی از جوانان دختر و پسر را در زیرزمین های مخصوصی دور هم جمع کرده و برای مدلینگ انتخابشان می کند، این جوانان ماموریت پیدا می کنند که به طور کاملاً سازمان یافته این نوع محصول را در اماکن عمومی، خیابان ها، متروها، پاساژها و حتی مهمانی های مختلط تبلیغ کنند. این افراد در هر کجا که باشند همدیگر را پیدا کرده و به شکل یک شبکه اجتماعی مد را در ایران مدیریت می کنند. همه این اتفاق ها در شرایطی می افتد که ما فاقد یک حوزه بدل برای این مجموعه هستیم. نکته بعدی این است که اینها فقط یک محصول خاص را مد نمی کنند بلکه در کنار کفش، رنگ مو، مدل مو و حتی آرایش صورت را هم به شکل مورد انتظارشان در میان مردم رواج می دهند.
او تاکید می کند: «این نگرانی درباره رنگ مو و لوازم آرایش هم هست. در نتیجه دغدغه ما فقط در حوزه بی حجابی نیست.
به اعتقاد من بزرگترین ضعف ما در این حوزه بی بصیرتی ما به آن اتفاقی است که در عرصه پوشاک در حال وقوع است، دومین معضل ما نبود یک استراتژی مدون فرهنگی در این حوزه است، ما متوجه نیستیم که چه چیزی می پوشیم، فکر می کنیم بی حجابی فقط در مصادیق ظاهری اش خلاصه می شود در حالی که ما باید به جریان های پشت پرده هم بپردازیم، طبیعی است که در این چرخه، طرح طراحان ما خریداری نشود، اصلاً اجازه چنین رقابتی به آنها داده نمی شود.»
کشاورز البته در ادامه منکر بازار رقابتی در حوزه پوشاک می شود و می گوید: «بازار پوشاک کاملاً انحصاری و در دست همین مافیا است. ما مافیای جدی و قدرتمندی دراین حوزه داریم. در حوزه پوشاک و مدیریت پوشش در کشور دغدغه جدی وجود دارد و راه برون رفت از این بحران، داشتن یک برنامه جامع و هدفمند در این حوزه است، شاید مجلس در بحث قانون ساماندهی مد و لباس و دولت در موضوع عفاف و حجاب راه را برای مدیریت موضوع بازگذاشته باشند، اما این همه کار نیست. با این قانون و مقررات مشکلات ما حل نمی شود، مسئله پوشاک یک موضوع بسیار پیچیده فرهنگی است، ما با تهاجم فرهنگی، جنگ نرم و شبیخون فرهنگی روبه رو هستیم بنابراین باید بپذیریم که در حال حاضر در عرصه پوشاک این جریان فعال است.» کشاورز تاکید می کند: لباس و مدیریت پوشش یک زنجیره به هم پیوسته است که با ایده یک طراح آغاز می شود و تا مصرف کننده ادامه می یابد، این زنجیره شامل طراح، تولیدکننده، توزیع کننده و در نهایت مصرف کننده است از طرفی این زنجیره اقتصاد، فرهنگ و بازار را هم احاطه کرده است، اما موضوعی که در کشور ما تبدیل به یک معضل جدی شده، این است که این زنجیره همدیگر را خوب پوشش نمی دهند، مثلاً طراح ما چون بازار را نمی شناسد، مخاطب شناسی بلد نیست، زنجیره تولید را در دست نداشته و دغدغه مشتری مداری را ندارد طرحی ارائه می دهد که در ساده ترین حالت به یک میلیون تومان پارچه نیاز دارد، خب تولیدکننده هم از تولید انبوه این طرح سرباز می زند چون معتقد است که ریسک سرمایه او را بالامی برد. از طرفی محصولاتی هم که در بازار عرضه می شود ذائقه مخاطب را تامین نمی کند. پس چه اتفاقی می افتد، طراح مدعی می شود که چرا از طرح من حمایت نمی شود، تولیدکننده هم ادعا می کند که این طرح از نظر نظام بازار و اقتصاد به درد نمی خورد چون سلیقه مخاطب را برآورده نمی کند، درنتیجه این چرخه همیشه معیوب باقی می ماند.

نارضایتی طراح، تولید کننده ومصرف کننده
وی می افزاید: معضلی که امروز در جامعه به چشم می خورد آن است که هم طراح، هم تولیدکننده و هم مصرف کننده از این وضعیت ناراضی هستند. «کشاورز» با اشاره به برگزاری نمایشگاه مد و لباس در فرهنگسرای نیاوران از اتفاق تازه ای می گوید که برای نخستین بار این چرخه معیوب را هدف قرار داده است، «در این نمایشگاه برای اولین بار طراح رودرروی تولیدکننده و تولیدکننده نیز در کنار مصرف کننده قرار گرفت تا یک گفتمان ملی شکل بگیرد، نتیجه هم تهیه نقشه راه در حوزه مد و لباس شد.»
به گفته وی در این نمایشگاه طرح هایی ارائه شد که توانست حداقل نظر چند بازدیدکننده را جلب کند. با این وجود به اعتقاد ما هنوز هم بیشتر این طرح ها تکراری، بی قواره و با کیفیت بسیار پائین بودند و می توان به جرات گفت در بازار رقابتی پوشاک حرفی برای گفتن نداشتند!
کشاورز در این باره می گوید: «ما اعتراف می کنیم که این زنجیره باید تا الآن به وجود می آمد که نیامده، چرا که توزیع کننده فقط به نیاز مشتری فکر می کند و طراح هم نیاز مشتری را نمی شناسد. در نتیجه طرح هایی هم که با معیارهای اسلامی – ایرانی همخوانی داشته باشد، با وجود توزیع در بازار، در پستوهای مغازه ها خاک می خورد، چون مصرف کننده آن را نمی پسندد و توزیع کننده هم به دنبال لباس مخاطب پسند است.»وی با صراحت تمام اعتراف می کند: «ذائقه مخاطب در بازار پوشاک کشور تامین نمی شود، حتی خانواده من هم برای خرید لباس دلخواهشان که هم شکیل باشد هم با کیفیت و با شاخصه های اسلامی – ایرانی به زحمت می افتند.»
وی بار دیگر به برگزاری نمایشگاه مد و لباس اسلامی- ایرانی در فرهنگسرای نیاوران اشاره می کند و می گوید: ما این نمایشگاه را برگزار کردیم تا عنوان کنیم طرح مورد نظر مصرف کننده در بازار نیست و طرح هایی که ارائه می شود دور از نیاز بازار است، در کنار این مسئله البته حرف طراح، تولیدکننده و مصرف کننده هم شنیده شد و این سه برای اولین بار دور هم جمع شدند.»اگرچه کشاورز تاکید بسیاری بر این دارد که طراحان کشور ذائقه مخاطب را نمی شناسند و به عبارتی از بازار رقابتی بی خبرند، اما باید گفت طراح ایرانی در جامعه ایرانی زندگی می کند و اگر حتی بخواهیم خودش را از جامعه مخاطبین حذف کنیم، او روزانه با صدها نفر از مصرف کننده ها برخورد دارد، پس چگونه می تواند نیاز جامعه ایرانی را نشناسد و آیا اصلاً به نیاز جامعه ایرانی فکر می کند! چگونه است که طراحان غربی در آن سوی مرزها از ذائقه مصرف کننده ما باخبرند و طرح هایشان با سلیقه مخاطبان جور در می آید، اما ما هنوز از نبود یک طرح شکیل، مناسب و باکیفیت رنج می بریم! آیا در این زمینه تعمدی در کار نیست! وی با یک نگاه کارشناسانه و منصفانه می گوید: «تعمدی در کار طراحی نیست، طراحان ما اگر فاقد نوآوری و کاربردی کردن طرح هایشان هستند به این علت است که در این زنجیره قرار نگرفته اند و مخاطب را نمی شناسند، طراح در غرب می تواند به مصرف کننده خوراک بدهد چون زنجیره دارد، ما هم باید اتاقی تشکیل بدهیم که در یک زنجیره علمی و صنعتی، طراح، تولیدکننده و مصرف کننده در کنار هم قرار بگیرند.»

نبض بازار پوشاک در دست سرمایه دارها
در بیشتر مواقع طرح های ما در نمایشگاه ها با انتقاد بازدیدکنندگان مواجه می شود.مخاطبان می گویند که این طرح ها با سن و سلیقه آنها مطابقت ندارد و به اصطلاح به روز نیست.بسیاری از آنها حتی اعتراف می کنند که از پوشیدن این لباس ها در خیابان ها و اماکن عمومی ابا دارند و حتی از ما سوال می کنند که کسی هم این لباس ها را می پوشد!!؟
دریازندی، طراح لباس و کارشناس ارشد مردم شناسی بدون هیچ تعارفی با صراحت از انتقاد و کنجکاوی بازدیدکنندگانی حرف می زند که در نمایشگاه های مد و لباس دور او را گرفته اند و بارها از او پرسیده اند که این طرح ها برای چه قشری طراحی شده است! واقعاً کسی برای پوشیدن این لباس ها پول هم می دهد!!؟
این طراح لباس که در طراحی های خود از معیارهای اسلامی- ایرانی استفاده می کند، می گوید: سعی می کنم لباس ها علاوه بر اینکه به شکل سنتی و اصیلی هستند بلند و گشاد هم باشند، در حالی که بازدیدکنندگان بلندی لباس ها را دست و پاگیر می دانند و حتی اگر طرحی هم مورد قبولشان باشد، هنگام سفارش تاکید می کنند که کوتاه یا تنگ تر شود!

به گفته زندی، اغلب لباس هایی که در نمایشگاه های مد و لباس برای عموم مردم نمایش داده می شود فقط با اقبال افراد خاصی مثل هنرمندان روبه رو می شود، چرا که این افراد ترجیح می دهند متفاوت از دیگران لباس بپوشند و اصولاً به سمت طرح های عامه پسند نمی روند، شاید خیلی ها از ما خرده بگیرند و بگویند طرح های شما قدیمی، از مد افتاده و غیرجذاب است، اما وقتی سلیقه مردم با مدل ها و طراحی های خاصی ایاغ شده و هم شکل هم لباس می پوشند، طرح های جدید به ثمر نمی رسد و نتیجه هم همین می شود که در خیابان ها می بینید! پوشش های روتین، مانتوهای تنگ با آستین های کوتاه، شلوارهای تنگ، لباس های یقه باز، روسری های کوتاه و…
زندی معتقد است که در ایران کسی مطابق با سن و سلیقه اش لباس نمی پوشد و هر آنچه مد می شود بدون آنکه تفکری پشت آن باشد یکباره فراگیر می شود، اما علت این یکنواختی و مثل هم لباس پوشیدن ها در چیست؟چرا کسی به سمت این طرح ها نمی رود و ترجیح می دهد به هر آنچه در بازار است بسنده کند!
زندی خودش را در جایگاه یک مخاطب قرار می دهد و می گوید: اغلب لباس هایی که با عنوان سنتی و ایرانی در نمایشگاه های مد و لباس عرضه می شوند نه تنها خوش دوخت نیستند که شبیه یک کیسه گونی است که با یک تکه پارچه سنتی تزیین شده، درواقع یک نوع سرهم بندی و بی قواره گی در این لباس ها به چشم می آید که من هم به عنوان یک خانم آن را نمی پسندم، بگذریم از اینکه جنس آنها هم بسیار نامرغوب بوده و با دو بار شستن کاملاً از بین می رود. این طراح لباس ادامه می دهد: این در حالی است که طرح هایی که در بازار عرضه می شود از جنس مرغوب و طرح های جوان پسند است!در واقع کسی که سرمایه بالایی دارد می تواند با استفاده از پول خود هر چه می خواهد به مصرف کننده قالب کند!این طراح لباس معتقد است که هم اکنون برگ برنده و نبض بازار در دست این افراد است. افرادی که سرمایه اصلی را در زمینه پوشش در اختیار دارند و با تبلیغات طرحی که خودشان می خواهند را به عنوان بهترین به مردم تحمیل می کنند.در مقابل این افراد البته طراحان لباس های سنتی و اصیل قرار می گیرند که فقط می توانند طرح ارائه دهند و از تبلیغ یا تولید انبوه آنها عاجزند. حمایت های دولتی نیز فقط در حد برگزاری رایگان یک جشنواره یا نمایشگاه است، نمایشگاهی که باز هم به خاطر نبود طرح های مطلوب و باکیفیت با اقبال عمومی مواجه نمی شود.

روزنامه ایران، شماره ۴۸۲۱ به تاریخ ۳۱/۳/۹۰، صفحه ۱۳ (جامعه)