کپی طرح های اصیل در کارخانه های فرش ماشینی

قالی کرمان که مهمترین عامل توسعه اقتصاد مقاومتی در فرهنگ و اقتصاد استان محسوب می شود این روزها حال و روز خوشی ندارد و در رکود فرو رفته اما چینی ها از کپی نقش های کرمان منتفع شده اند.

به گزارش مجله نساجی کهن به نقل از مهر، سال ها قبل بود که صنعت فرش از میراث فرهنگی جدا شد و زیر نظر بخش تجارت رفت؛ این حرکت با هدف توسعه تجارت و تبدیل شدن صادرات فرش دست بافت به عنوان یکی از بازوهای صادرات غیر نفتی و سود آور انجام شد اما ده ها سال پس از این سیاست در کنار اینکه عمق دیدگاه های هنری در این صنعت کاهش یافته و دست خوش رکود در تنوع تولید شده تجارت این کالای انحصاری نیز دست خوش رکود بی سابقه شده است.

شهرت دارد که در اوج تحریم های آمریکا در سال های گذشته این کشور هیچ وقت نتوانسته است پسته و فرش ایران را تحریم کند اما در سال های اخیر این دو کالا به دلیل سیاست های اشتباه در تولید و صادرات از یک سو و از سوی دیگر عدم حمایت از تولید کنندگان و نهاده های تولیدی با موانع مختلفی مواجه شده و امکان صادرات نیز کاهش یافته است.

عملا بازارهای جهانی این دو کالا نیز در اختیار رقبایی قرار گرفته که روزگاری وارد کننده کالاهای ایرانی بودند اما حالا با برنامه ریزی انحصار ایران در تولید را شکسته و خود به صادر کننده تبدیل شده اند.

تولید فرش در فرهنگ و ریشه های رفتارهای اجتماعی استان کرمان، چنان تنیده است که هنوز هم می توان دارهای قالی را در خانه های این شهر دید بسیاری از پدربزرگها و مادر بزرگهای این شهر بچگی های خود را پای دارهای قالی گذرانده اند.

حتی مارکوپولو نیز در سفرنامه خود از قالی کرمان یاد کرده و مسحور این هنر دست مردم کویر شده است.

دلایل محبوبیت قالی کرمانی در جهان

در کنار مواد اولیه مرغوبی که برای تولید فرش در استان کرمان تولید می شد طرح های مختص قالی کرمان نیز چشم نوازی می کند استفاده از گل و بته ظرافتهایی را در قالی کرمان ایجاد کرده است که شاخص هایی مانند ترنج و نقشه های باغی را در خود گنجانده اند.

برخی از این طرح ها در دوران صفویه رواج یافته اند و تاکنون سینه به سینه به طراحان عصر حاضر رسیده اند که یکی از زیباترین این طرح ها نقش گلدانی است اما طرحهایی مانند نقش باغی، درخت زندگی و داستان سرایی هم از جمله نقش های خاص قالی کرمان است.

ظرافت در بافت، مقاومت، زیبایی و استفاده از لچک ترنج مرکزی و طبیعت به محبوبیت این فرش منجر شده است. همچنین ترکیب رنگ که شامل آبی، قرمز، عاجی و زعفرانی می شود بر جذابیت فرش افزوده که تمامی این رنگ ها از گیاهان کوه ها و دشتهای استان کرمان توسط عشایر تهیه می شود.

استفاده از کرک بز راینی که یکی از مرغوب ترین کرک های موجود در جهان محسوب می شود نیز یکی دیگر از دلایل محبوبیت قالی کرمان در ایران و جهان است.

افت جایگاه فرش در ارز آوری

اما همه این داشته ها امروز جایگاه خود را در ارزآوری از دست داده اند، حالا پسته، مس، خرما و گردو نقش پر رنگ تر از قالی کرمان در ارزآوری استان دارند و سیاستهایی که در سالهای اخیر در دستور کار متصدیان قرار گرفته است هیچ گاه نتوانسته اوضاع فرش را سر و سامان دهد.

محمد احمدی یکی از تولید کنندگان فرش در راور است، وی اوضاع فرش را با وجود تمام وعده و وعیدهایی که در خصوص ساماندهی فرش کرمان داده شده است را مطلوب نمی داند و می گوید:  با توجه به مشکلاتی که در زمینه صادرات داریم بر موانع تولید و رساندن کالا به بازار مصرف افزوده شده است.

وی می گوید: در کنار قالی کرمان گلیم شریکی پیچ سیرجان ثبت جهانی شده است و گردشگران و بازارهای خارجی توجه خاصی به این بافته پیدا کرده اند اما در این زمینه هم هنوز برند سازی مناسبی صورت نگرفته است و این نگرانی وجود دارد گلیم سیرجان هم مثل قالی کرمان کپی کاری شود و بازارش به دست پاکستان و هند بیفتد.

این صادر کننده فرش گفت: برای تولید فرش باید مواد اولیه مرغوب و ارزان در اختیار فرش باف و تعاونی ها قرار گیرد اما طی سالهای اخیر سیر صعودی قیمت مواد اولیه موجب شده بر مشکلات افزوده شود.

احمدی گفت: هم در زمینه تهیه کرک و نخ مشکل داریم و هم در زمینه رنگ وقتی این مواد با قیمتهای بالا دست ما برسد قیمت فرشی که دست مصرف کننده می رسد نیز افزایش می یابد.

قالی های کپی با قیمت های ارزان در بازارهای خارجی

محمد قلی زاده از تولید کنندگان فرش کرمان نیز گفت: وقتی فرش با قیمت بالا تولید و روانه بازار مصرف می شود به همان نسبت با قیمت بیشتری دست مشتری می رسد اما در آن سوی مرز فرش های کپی شده طرحهای قالی کرمان که در افغانستان، پاکستان، هند و بنگلادش و چین بافته می شود و گاه کیفیت خوبی هم دارند با قیمت بسیار کمتر به نام قالی ایرانی به فروش می روند.

وی ادامه داد: چون ما برند سازی نکردیم دیگران طرح های ما را کپی کرده اند و اگر آن ها را ثبت کنند، برای همیشه این طرحها به نامشان تمام می شود.

وی بیان کرد: همیشه حرف از بیمه قالی بافان و حمایت از این قشر بوده است اما اکثر این طرح ها در حد شعار و حرف باقیمانده اند.

کپی طرح های اصیل در کارخانه های فرش ماشینی

این تولید کننده می گوید: قالیبافان نقدیندگی لازم برای بافت فرش ندارند و اگر هم بتوانند با وام و قرض این مواد را تامین کنند به دلیل قیمت بالای فرش مشتری در بازار وجود ندارد و مردم ترجیح می دهند فرش های ماشینی با طرح های قالی های دست باف را بخرند و کسی هم نیست جلوی کارخانه های فرش ماشینی را بگیرد، در واقع طرح های ما هم در داخل و هم در خارج از کشور کپی می شود.

محمد بقایی زاده یکی دیگر از صادر کنندگان فرش است که می گوید: تولید فرش باید مطابق با نیاز مشتری در بازار هدف انجام شود که در این زمینه کارهای مطلوبی در کرمان انجام شده اما نقدینگی به مشکل اصلی قالی بافان تبدیل شده است.

وی با اشاره به افزایش قیمت قالی دست باف گفت: قالی بافان نیاز به حمایت ویژه دولت دارند، قالی بافی در رگ و خون مردم استان کرمان وجود دارد و به سادگی می توان با حمایت دولت در هر خانه یک دار قالی برپا کرد و اشتغال خانگی را ایجاد کنیم اما هیچ سازمان و یا نهادی در این زمینه ورود نکرده است.

بقایی زاده گفت: به جای اینکه دارهای قالی را در خانه های همه مردم کرمان برپا کنیم سیاست هایمان به سمتی رفته که کارگاههای باقیمانده قالی در کرمان و راور هم در حال برچیده شدن هستند.

سرپرست معاونت بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت معدن وتجارت استان کرمان نیز اظهارداشت: در سال گذشته ۳۵۳ هزار مترمربع فرش در کرمان بافته شده که این میزان تولید با حمایت ها و برنامه ریزی های صورت گرفته روی داده است.

محمدرضا خواجویی بیان کرد: قالی کرمان با وجود قدمت و سابقه ای که در بازار فرش جهانی دارد اما به جایگاهی که باید نرسیده است که در این زمینه باید برنامه ریزی مدون صورت گیرد اما یکی از مشکلات اصلی در زمینه این صنعت نبودن طرح جامع است که بتواند از تولید کننده و صادر کننده حمایت کند.

وی بیان کرد: در وضعیت کنونی باید با توجه به چالش های موجود طرح های حمایتی از قالیبافان افزایش یابد اما مشکلاتی مانند کمبود و گرانی مواد اولیه تولید بر موانع بافت فرش افزوده است.

خواجویی بیان کرد: صندوق حمایت از بافندگان فرش که در حقیقت مهمترین عامل تولید فرش محسوب می شوند راه اندازی و دوره های آموزشی بافت فرش با توجه به نیاز سنجی بازار مصرف نیز باید به صورت مداوم در استان برگزار شود.

وی بیان کرد: با وجود گرانی مواد اولیه اما در تامین مواد اولیه در کرمان مشکلی وجود ندارد اما شوکی که به بازار های وابسته ایجاد شده در این بخش هم دیده می شود.

فرش کرمان بدون شک می تواند جایگزین مناسبی برای شغلهای از دست رفته کرمان در بخش کشاورزی باشد اما احیاء این صنعت به برنامه ریزی و ساماندهی بازار نیاز دارد که در حال حاضر نمی توان نشانه ای از این حمایت ها در استان کرمان مشاهده کرد.