چراغ سبز وزارت صنعت برای تولید چادر مشکی

بازخوانی مجدد پرونده چادر مشکی در خیابان سمیه

هفته پایانی آبان ماه سال جاری بود که علی حائری، عضو هیات مدیره جامعه متخصصین نساجی ایران از طرح ویژه وزارت صنعت، معدن و تجارت برای تولید پارچه چادر مشکی در ایران خبر داد. هرچند وی در آن زمان از جزییات بیشتر این طرح صحبتی نکرده بود اما روز گذشته گلناز نصرالهی، مدیرکل دفتر نساجی و پوشاک وزارت صنعت، معدن و تجارت از فراخوانی صحبت کرد که قرار است این وزارتخانه برای جذب سرمایه گذاران جدید در این خصوص منتشر کند.

    نصرالهی همچنین از برآوردهایی سخن گفت که نیاز کشور را به ایجاد چهار یا پنج واحد تولید چادر مشکی نشان می دهد. وی حتی به بسترهای مناسب برای ایجاد واحدهای مورد نیاز برای تولید چادر مشکی اشاره کرد. نصرالهی حتی معتقد است که ۶٠ درصد مواد اولیه مورد نیاز صنایع نساجی کشور در داخل تولید می شود، پس می توان به تولید این محصول در داخل کشور امیدوار بود.

    این در حالی است که داستان تولید چادر مشکی در ایران سر دراز دارد. ایران با وجود اینکه بزرگ ترین مصرف کننده پارچه چادر مشکی در دنیا محسوب می شود اما هنوز در تولید این محصول به کشورهای دیگر وابسته است و تلاش ها برای تولید چادر مشکی در داخل کشور پاسخ نداده است.
    
    خودکفایی در فناوری سال ٨۵ چه شد؟

    تولید پارچه چادرمشکی تکنولوژی خاصی را می طلبد که تنها در اختیار چند کشور دنیا قرار دارد و این کشورها حاضر نیستند فناوری تولید پارچه چادر را به هر کشوری بدهند، به عبارت دیگر این تکنولوژی انحصاری شده و چند کشور دارای آن از این طریق درآمدهای هنگفتی نصیب خود کرده اند.

    محدودیت های اعمال شده از سوی این کشورها باعث شد تا کشورمان در راه دستیابی به تکنولوژی تولید پارچه چادر مشکی گام بردارد و خیلی زودتر از آنچه پیش بینی می شد، بتواند به جمع چند کشور دارای این تکنولوژی ملحق شده و نام خود را در جهان به ثبت برساند.

     اواسط سال ٨۵ بود که خبر دستیابی ایران به فناوری رنگ پایدار (که نقش اساسی در تولید پارچه چادرمشکی دارد) از سوی شرکت نساجی ایران، نور امیدی را در دل تولیدکنندگان ایجاد کرد. در همان اوایل، متقاضیان بی شماری برای تولید پارچه چادر اعلام آمادگی کردند و اکثر آنها نیز مشغول به کار شدند. در اندک زمانی تولیدات داخلی هر چند با کیفیتی پایین تر نسبت به مشابه خارجی وارد بازار شد و مشتریان بی شماری پیدا کرد اما کاهش ناگهانی تعرفه واردات این محصول در آن زمان، تمام تولیدی ها را به تعطیلی کشاند چرا که تعرفه واردات پارچه چادرمشکی که تا آن زمان ۶۶ درصد بود و موجبات توسعه و افزایش تولید داخلی را فراهم آورده بود، با کاهشی ۵۴ درصدی به ١٢درصد و سپس ١١درصد رسید.

    در این میان تولیدکنندگان داخلی که توان رویارویی با این تغییر را نداشتند و روزهای خوش تولید را تمام شده می دیدند، عطای تولید پارچه مشکی را به لقایش بخشیدند چراکه با کاهش تعرفه، حجم واردات با سرعتی سرسام آور روند صعودی به خود گرفت. با توجه به اینکه قیمت محصولات خارجی نیز به مراتب از نمونه داخلی آن ارزان تر بود، تولیدکنندگان با انباشت پارچه های تولیدی در انبارهای خود مواجه شدند و یکی پس از دیگری کارخانه های خود را بستند.

    این امر موجب شد تا هم اکنون تنها چند واحد تولیدی در این زمینه مشغول به کارباشند که البته به دلیل کیفیت پایین که متاسفانه واقعیت موجود در تولید داخلی است وارداتی ها مشتری بیشتری را به خود جلب کرده و پارچه های وارداتی از سرزمین چشم بادامی ها و سرزمین آفتاب طرفداران بیشتری را به نسبت تولیدات داخلی از آن خود کردند.
    
    درآمدزایی ۴٠ میلیون دلاری

    برخی فعالان بازار نساجی این روال را موجب درآمدزایی ۴٠ تا ٩٠میلیون دلاری کشورهای تولید کننده پارچه چادر مشکی ذکر می کنند: امری که موجب شد تا بارها و بارها نامه نگاری هایی میان مسوولان دولتی و بخش خصوصی برای جلوگیری از واردات پارچه چادر مشکی صورت گیرد.

    این فعالان بازار حتی با اشاره به تعرفه پایین واردات چادر مشکی در مقابل پارچه های دیگر دلیل دیگری را برای افزایش واردات پارچه مشکی و قاچاق آن ذکر می کنند و معتقدند که «بسیاری از وارد کنندگان پارچه به دلیل تفاوت تعرفه پارچه های لباس مجلسی را با نام پارچه چادری و با تعرفه ١٠ درصد در مقابل تعرفه ٣۵درصدی وارد می کنند که این امر موجب شده تا عملابیشتر حجم پارچه چادر مشکی به صورت قاچاق وارد کشور شود.»

    در این زمینه علیرضا حائری، عضو هیات مدیره جامعه متخصصین نساجی ایران با بیان اینکه تعرفه واردات پارچه های لباسی حدود ۵٠ درصد لحاظ می شود، می گوید: «با توجه به اینکه تعرفه واردات پارچه چادر مشکی پایین تر از تعرفه پارچه های لباسی است، برخی واردکنندگان پارچه لباسی، آن را به عنوان پارچه چادر مشکی اظهار می کنند تا تعرفه کمتری را پرداخت کنند. به همین دلیل آمار صحیح و شفافی از واردات پارچه چادر مشکی وجود ندارد و مقدار زیادی پارچه لباس شب زنانه با عنوان پارچه چادر مشکی به کشور وارد می شود که نباید آنها را جزو آمار واردات پارچه چادر مشکی لحاظ کنیم.»
    
    دستور ویژه

    وی به همین دلیل به دستور ویژه وزیر صنعت، معدن و تجارت برای تولید چادر مشکی در داخل کشور، اشاره می کند و می گوید: «سالانه ١۵٠ میلیون دلار ارز بابت واردات هزینه می شود تا ٧٠ میلیون متر چادر مشکی وارد کشور شود. هم اکنون واردات ایران از اندونزی، ویتنام و تایلند صورت می گیرد و این کشورها، با وجود اینکه مصرف کننده چادر مشکی نیستند: اما بازار را تشخیص داده و برای ایران و کشورهای عربی، پارچه چادری تولید می کنند: درحالی که در داخل کشور هنوز این تشخیص داده نشده که تولید صورت گیرد.»

    حائری معافیت مالیاتی، معافیت بیمه سهم کارفرما، دوره بازپرداخت طولانی تر وام و نیز تنفس پنج ساله برای بازپرداخت وام را از جمله تشویقات لازم دولت برای تولیدکنندگان و سرمایه گذاران در این بخش ذکر می کند و معتقد است: «دولت که هم اکنون به دنبال تولید داخلی چادر مشکی است، نباید تسهیلات را به صورت عمومی در اختیار متقاضیان قرار دهد، چراکه همچون تجربیات گذشته، برخی وام را دریافت کرده و تولیدی هم صورت نمی دهند. بنابراین باید تولیدکنندگان شاخص صنایع نساجی را پیدا کرده و شرایط جذابی برای تولید فراهم کند.»
    
    تعرفه را افزایش دهید

    در عین حال محمد مروج حسینی، رییس هیات مدیره انجمن صنایع نساجی معتقد است: «دولت هیچ حمایتی از تولیدکنندگان چادر مشکی انجام نمی دهد. در حال حاضر هیچ بستر سازی برای جذب سرمایه گذاری جدید در حوزه تولید چادر مشکی صورت نگرفته است به همین واسطه سیاست مذکور در آینده نتایج مناسبی را به دنبال نخواهد داشت.»

    وی با اشاره به اینکه هنوز واحدهای تولیدی نساجی با مشکلاتی متعددی روبه رو هستند و هیچ تصمیمی برای حل آنها از سوی مسوولان اتخاذ نمی شود، می افزاید: «هم اکنون فقط دو واحد تولیدی در کشور اقدام به تولید پارچه چادر مشکی می کنند که تولیدات آنها به هیچ عنوان جوابگویی نیاز داخلی کشور نیست. به عنوان نمونه یکی از این واحدها در سال حدود یک تا دو میلیون متر پارچه مشکی تولید می کند که حجم زیادی از آن صرف تولید روسری می شود تا چادر مشکی. در حال حاضر نیاز داخل کشور حدود ٧٠ میلیون متر پارچه مشکی است اما عدم حمایت از تولیدکننده داخلی باعث شده تا بخش زیادی از نیاز داخل از مسیر واردات تامین شود.»

    این فعال بازار نساجی تعرفه پایین واردات را دلیل موثر برای افزایش مصرف پارچه های وارداتی می داند و می گوید: «تعرفه واردات چادر مشکی ١٠ درصد است در حالی که تعرفه واردات سایر پارچه ها حدود ٣٠ تا ۴٠ درصد است همین امر باعث می شود تا واردکننده سایر پارچه ها را به نام چادر مشکی به کشور وارد کرده و آسیب های زیادی را به تولید کننده داخلی وارد کند.»

    براساس این گزارش، حجاب با ظرفیت تولید سالانه ۴/۵ میلیون متر پارچه مشکی، کرپ ناز با ظرفیت سالانه ۵/١ میلیون مترمربع پارچه چادر مشکی (از بدو تاسیس (۱۳۷۸) تاکنون سالانه حدود ۵۰۰ هزار مترمربع پارچه چادر مشکی تولید کرده است)، نای زرین دیگر شرکت فعال در تولید پارچه چادرمشکی است که با ظرفیت ۵/٢ میلیون مترمربع به دلیل عدم توان رقابت با محصولات وارداتی با مشکل مواجه شده و تولید با کندی پیش می رود و در نهایت ایران مرینوس، تنها شرکتی است که توانسته است فناوری رنگرزی چادرمشکی را به دست آورد و اطلاع از چگونگی تولید فیلامنت پلی استر با ساختار مولکولی خاص به جهت افزایش جذب رنگ از دیگر دستاوردهای این شرکت است. اما با تمام این توانمندی ها این شرکت فاقد ماشین آلات مناسب جهت بافت پارچه های چادرمشکی است و از ادامه کار منصرف شده است.

نویسنده: نرگس رسولی