سرمقاله هشتمین شماره نشریه اتحادیه فرش ماشینی و موکت تهران / مهر ۹۳

فرش ماشینی؛ مصمم به پیشرفت

روزگاری می گفتند فرش دستباف فرشته نجات اقتصاد  است اما این روزها فرش ماشینی نشان داده است که می تواند این معادله را بر هم بزند و در بخش تولید و صادرات حتی از فرش دستباف هم پیشی بگیرید. متاسفانه صنعت فرش ماشینی کشور با وجود همه پیشرفت ها و خدمات ارزنده ای که به تولید و صنعت این مرز و بوم نموده است باز هم مورد بی مهری و حمله قرار می گیرد و این حملات به ویژه از سمت بافندگان و تجار فرش دستباف زهر دار تر است . کسانی که می خواهند همه کاسه ها را بر سر صنعتی بشکنند که بدون حمایت و بدون اینکه حتی نامی از آن در اخبار و روزنامه ها و … باشد با هزینه ها و سرمایه گذاری های اهالی این صنعت رو به جلو می رود و دست نیاز به سوی هیچ کسی هم دراز نمی کند. فرش ماشینی متاسفانه و یا خوشبختانه در مظلوم نمایی و نالیدن از زمین و زمان برای پوشاندن ضعف ها و کمبود هایش استعدادی ندارد. فرش ماشینی عادت کرده دست بر زانوی خود بگیرد و در بازار بسیار رقابتی داخل و خارج از کشور نقش آفرینی کند. فراموش نکنیم که ایران در بخش فرش دستباف با توجه به نام و آوازه اش تقریبا بی رقیب است و حتی افغانستان ، پاکستان، نپال و … هم در صورت عملکرد خوب ما جایی برای ارز اندام ندارند. در مقابل فرش ماشینی در شرایطی در ۵ سال گذشته به رشد ۳۰۰ درصدی در صادرات رسیده که رقبایی قدرتمند و باسابقه مانند بلژیک و ترکیه دارد. فرش ماشینی در مقاطع مختلف به استفاده از طرح های سنتی، تولید بی کیفیت، تقلب و گول زدن مردم متهم شده است و حتی به خاطر اینکه چرا شرکت های فرش ماشینی در تلوزیون تبلیغات می  کنند از سوی برخی مورد نقد قرار گرفته است!  

 فرشبافی یکی از هنرهای دیرینه و دارای پیشینه است که در اقصی‌نقاط ایران‌زمین، ریشه دوانیده و انگشت‌های هنرمند را با گره‌زنی گره زده است. فرش دستباف ایرانی به عنوان یک نماد فرهنگی و هنری با آیین ها و سنت های ایرانبان گره خورده است . این تا جایی است که ایرانیان فرش را پرچم دوم این آب و خاک می دانند.

فرش در ایران پتانسیل بسیار بالایی   برای صادرات دارد.  اگر فرض کنیم صادرات فرش ماشینی با همین سرعت  و با توجه به اشتیاق به صادرات رشد کند شاید در یک دوره ۵ ساله به مرز یک میلیارد دلار صادرات برسیم . از طرف دیگر اوج صادرات فرش دستباف  ما در سال ۱۳۷۷ بود که شاهد رقم یک میلیارد و هفتصد میلیون دلار بودیم ( در سال گذشته این رقم به ۴۰۰ میلیارد دلار کاهش یافته است). بنابراین می توان گفت عملا هنر و صنعت فرش در ایران پتانسیل صادرات ۳ میلیارد دلاری را هم دارد.

فرش ماشینی و فرش دستباف از مشکلات مشابهی رنج میبرند و تنها فرق آنها اینست که فرش ماشینی  صنعتی خودکفا و مستقل تر از دستباف است  و برای بقای خود راسا وارد کار زار می شود و خود را با تکنولوژی روز و علم تولید و مدیریت مجهز می کند در حالی که در فرش دستباف هنوز تفکرات بازاری و سنتی به تفکر علمی و کارخانه ای غالب است. فرش ماشینی صنعتی است که می تواند الگویی برای سایر صنایع در بخش استفاده از تکنولوژی های روز و کار آمد باشد.

مثلا اولین دستگاه ۷۰۰ شانه در ایران راه اندازی شد، اولین دستگاه ۵ متری و اولین دستگاه هزارشانه در کاشان راه اندازی شد. فرش هزار شانه ایران در دنیا نمونه است و حتی خود بلژیک نیز آن را ندارد و تنها در کاشان تولید می شود. در حال حاضر حدود ۱۰ شرکت در کاشان این دستگاه را دراختیار دارند و فرش ۱۰۰۰ شانه تولید و به بازار عرضه می کنند.

آنچه مسلم است اینکه برای موفقیت در صنعت فرش باید افکار کهنه خود را دور بریزیم و از پیله ای که به دور خود پیچیده ایم بیرون بیائیم. پیله ای که از مشکلات، ناآگاهی و کهنه اندیشی به دور خود تنیده ایم ما را همواره در حسرت و عقب افتادگی نگه میدارد و چاره خروج از آن چیزی جز مجهز شدن به علم روز بازاریابی و فروش، تلاش برای رقابت در بازار جهانی و تولید به روز و مشتری مدار نخواهد بود.

گره‌های فرش ، چه دستباف باشند و چه ماشینی ، در دل خود، هم «اقتصاد» را نهفته اند و هم «فرهنگ اصیل ایرانی را». پس بیائیم از صمیم قیب برای هم آرزوی موفقیت کنیم و برای پیشرفت خودمان زمینه نابودی دیگران را فراهم نکنیم.

از این که در این شماره از مجله نیز با ما همراه هستید سپاسگذاریم. امید که مطالب این شماره مورد توجه شما عزیزان و همراهان صنف فرش ماشینی و موکت تهران قرار گیرد.

محمدهادی کمالیان
ریاست اتحادیه فرش ماشینی و موکت تهران

منبع: شماره ۸ نشریه جهان فرش – مهر ۹۳