افت شدید بافت فرش در کرمان/ کپی‌برداری چین، هند و پاکستان از فرش کرمان
دانلود نسخه دیجیتال مجله کهن
رئیس اتحادیه فرش دست‌باف کرمان گفت: بافت و تولید فرش در استان کرمان در مقایسه با گذشته، با افت شدیدی روبرو شده است.
دیار کریمان از دیرباز یکی از مراکز مهم فرشبافی ایران به شمار می‌رفته و تاریخ فرشبافی آن به قبل از دوران صفویه می‌رسد. قطعه‌ای از یک تخته فرش بافته شده در کرمان که در حال حاضر در موزه حضرت امام رضا (ع) در مشهد نگهداری می‌شود، بر سابقه‌ای لااقل در حد ۵۰۰ سال بافندگی در زمینه فرش‌های گره‌دار کرمان شهادت می‌دهد. امروزه نام کرمان با قالی آن مترادف است و فرش‌هایی که در این منطقه بافته شده زینت بخش موزه‌های معتبر جهان است، اما متاسفانه چندسالی است که این صنعت و هنر دیار کریمان، گرفتار رکود شده است.
محمدرضا وزیری‌نسب با اشاره به اینکه تعداد افرادی که در حال حاضر در کارگاه‌های قالی‌بافی مشغول به کار هستند، به ۱۵ هزار نفر رسیده است، افزود: این در حالی است که ۳۰ سال پیش، ۱۲۵ هزار نفر در کارگاه‌های قالی‌بافی کرمان فعالیت می‌کردند.
وی با ابراز تاسف از کاهش آمار قالی‌بافان در کرمان، تصریح کرد: افرادی که هنوز در این زمینه فعالیت می‌کنند، بیشتر افراد پیر و مسنی هستند که یا کار دیگری بلد نیستند و یا از روی تعصب و علاقه به این حرفه ادامه می‌دهند.
رئیس اتحادیه فرش دست‌باف کرمان خاطرنشان کرد: افزایش قیمت مواد اولیه و نبود نیروی کار ماهر سبب شده این هنر و صنعت، دیگر مقرون به صرفه نباشد و دیگر کسی دنبال قالی‌بافی نرود.
تولید فرش در کرمان به ۱۰ درصد رسیده است
وی با بیان اینکه تولید فرش در کرمان در مقایسه با ۱۵ سال گذشته، افت شدیدی داشته، افزود: تولید فرش در کرمان به ۱۰ درصد رسیده است.
وزیری‌نسب کپی‌برداری کارخانجات فرش ماشینی از نقشه‌های قالی دست‌باف کرمان را یکی دیگر از مشکلاتی دانست که در صنعت فرش دست‌باف کرمان به‌وجود آمده است.
وی گفت: در حال حاضر کارخانه‌های فرش ماشینی، تمام نقشه‌هایی را که طی ۱۵۰ سال گذشته توسط هنرمندان طراح نقشه قالی کرمان تهیه شده است، به راحتی و بدون هیچ گونه ممانعتی کپی‌برداری می‌کنند.
کپی‌برداری چین، هند و پاکستان از فرش کرمان
وزیری‌نسب کپی‌برداری کشورهای چین، هند و پاکستان از فرش کرمان را یکی دیگر از دلایل رکود بازار فرش کرمان عنوان و تصریح کرد: اگر برای فرش کرمان، چاره اساسی اندیشیده نشود، نسل‌های آینده قالی کرمان را نمی‌شناسند.
رئیس اتحادیه فرش دست‌باف کرمان تدوین قانون برای جلوگیری از استفاده کارخانجات فرش ماشینی از نقوش فرش دست‌باف کرمان را ضروری خواند و افزود: باید هرچه زودتر این قانون وضع شود تا از رکود بیشتر این هنر و صنعت جلوگیری شود.
وی با تاکید بر اینکه بالا بودن هزینه‌های کارگری و قیمت مواد اولیه در کرمان، سبب شده قالی کرمان قدرت رقابت خود را با کشورهای یاد شده از دست بدهد، خاطرنشان کرد: اما خوش‌بختانه از آن‌جا که کرمان از نظر دارا بودن مواد اولیه با کیفیت، مثل پشم و ریس در دنیا بی‌نظیر است، هنوز هم می‌تواند حرف اول را در زمینه فرش دست‌باف بزند.
کرمان مرکز عمده فرش دست‌باف ایران و جهان
پیش‌کسوت تولید و تجارت قالی کرمان گفت: در سال‌های نه چندان دور، کرمان یکی از مراکز عمده فرش دست‌باف محسوب می‌شد که متاسفانه امروزه با رکود مواجه شده است.
محمود یظهری کرمانی تبلیغ و عرضه بیش از حد فرش ماشینی را یکی از دلایل عقب ماندن فرش دست‌باف از بازار دانست و افزود: وجود فرش‌های وارداتی در بازارهای داخلی و عدم حمایت دولت از این حرفه، از دیگر دلایل این رکود است.
ضرورت پرداخت تسهیلات به بافنده‌های قالی کرمان
وی یکی از راه‌های حمایت از قالی‌بافان توسط دولت را پرداخت تسهیلات ارزان قیمت به تولیدکنندگان و بافنده‌های قالی کرمان برشمرد و گفت: با تسهیلاتی با سود ۲۴ درصد نمی‌شود قالی تولید کرد.
یظهری کرمانی با تاکید بر اینکه تسهیلات پرداختی به هنر و صنایع دستی در همه جای دنیا بدون بهره است، خاطرنشان کرد: وقتی می‌گویند قالی کرمان هنر و صنایع دستی است؛ پس باید تسهیلاتی که به آن تعلق می‌گیرد، بدون بهره و یا با سود تک رقمی باشد.
وضعیت تولید و فروش فرش دست‌باف، بسیار مطلوب است
تولید کننده فرش دست‌باف کرمان گفت: در حال حاضر با حدود ۲۰۰ دستگاه دار قالی و ۳۵۰ بافنده در شهرستان‌های مختلف استان از جمله شهربابک، سیرجان، قریه‌العرب، راین، بم، زرند، چترود، هوتک، سرآسیاب و راور مشغول به تولید انواع فرش دست‌باف هستیم.
محمد حسن دباغیان افزود: قسمتی از کار تولید قالی دست‌باف کرمان در شهرهای بیرجند، زابل و تبریز زیرنظر کرمان در حال انجام است.
وی با تاکید بر اینکه سعی ما بر این است که فرش‌ها بر اساس نقش اصیل، رنگ‌آمیزی اصیل و بافت اصیل تولید شوند، تصریح کرد: خوش‌بختانه وضعیت تولید و فروش فرش، بسیار مطلوب است و همواره فرش تولیدی کارگاه‌‌ها پیش فروش می‌شود.
دباغیان با بیان اینکه در کارگاه‌های ما فرش‌هایی در ابعاد کوچک تا ۷۰ متری تولید می‌شود، خاطرنشان کرد: به لحاظ کیفیت نیز از فرش ۹۰ جفت تا ۲۰۰ جفت تولید می‌کنیم.
تولید کننده فرش دست‌باف کرمان گفت: کارگاه‌های موجود در شهرستان سیرجان، بیشتر گلیم‌فرش و گلیم شیریکی‌پیچ تولید می‌کنند.
دریافت تسهیلات دردی از فرش کرمان درمان نمی‌کند
دباغیان با تاکید بر اینکه اگر افراد ضمن داشتن آگاهی کافی نسبت به حرفه و کار خود، پی‌گیر کار بوده و تلاش کنند، نیازی به هیچ‌کس حتی دولت پیدا نمی‌کنند.
وی با بیان اینکه دریافت تسهیلات دردی از فرش کرمان درمان نمی‌کند، خاطرنشان کرد: فقط توقع دریافت تسهیلات، کار درستی نیست، بلکه باید توقع داشت تا دولت در خصوص فرش دست‌باف به درستی سیاست‌گذاری کند.
ضرورت راه‌اندازی یک کارخانه ریسندگی در کرمان
صادرکننده فرش کرمان راه‌اندازی یک کارخانه ریسندگی در کرمان را یکی از راه‌حل‌های برون رفت فرش کرمان از رکود عنوان و تصریح کرد: شناخت نیاز و رفع آن، به حل مشکلات کمک فراوانی خواهد کرد.
وی با بیان اینکه متاسفانه بسیاری از فعالان قدیمی فرش کرمان، فوت کرده‌اند، گفت: جوانان بیشتر به سمت کارهای کم زحمت و با سود بیشتر مثل واسطه‌گری روی آورده‌اند و دیگر کسی دنبال کار سخت و طاقت‌فرسای قالی‌بافی نمی‌رود.
دباغیان با ابراز تاسف از منسوخ شدن حرفه‌هایی از قبیل مس‌گری، ترمه‌بافی، شال‌بافی و دباغی در کرمان، خاطرنشان کرد: اگر به فرش کرمان توجه نشود، این حرفه نیز به زودی منسوخ خواهد شد.
تولید کننده فرش دست‌باف کرمان گفت: زمانی که بازار صادرات فرش بسیار خوب بود، تجار تلاش نکردند که کیفیت کار را در نظر بگیرند و به خاطر کسب اندکی سود بیشتر، فرش نامرغوب را خریداری و صادر کردند؛ بنابراین فرش‌های بسیار بی‌کیفیت و کم دوام صادر شد و بازارهای هدف در خارج از کشور با بدبینی که نسبت به فرش کرمان به وجود آمد؛ از دست رفت.
دباغیان با بیان اینکه متاسفانه برخی از فعالان این حوزه، آن قدر گفته‌اند که قالی کرمان رو به نابودی و فراموشی است که دیگر همه باور کرده‌اند، خاطرنشان کرد: باید به جای ناامیدی، برای حل مشکلات تلاش کنیم تا فرش دست‌باف که صنعت و هنر اصیل این مرز و بوم است، بار دیگر رونق گذشته خود را باز یابد.
گزارش: محمد مهدی افضلی
