فرش فرهی- اطمینان بالا در فروش محصول با خلاقیت در تولید و برندسازی

فرش فرهی نامی آشنا برای اهالی صنعت نساجی و همچنین در میان عامه مردم نیز برند معروفی به حساب می‌آید. در زمینه برندسازی توانسته به خوبی برند خود را در جامعه پیاده کند. از آقای فرهی در گفت‌وگویی که با ایشان داشتیم رکودی حال حاضر در بازار را جویا شدیم. آقای فرهی رکود و ثبات امروز را برتر از عدم ثبات و قیمت‌های متغیر سال‌های قبل می‌داند و عنوان کرد که ما حداقل امروز می‌دانیم وضعیت این است و باتوجه به آن برنامه ریزی می‌کنیم اما در سالهای قبل از فردای خود باخبر نبودیم و طبعا این وضعیت بازار و تولید را آشفته می‌کند.

جناب فرهی شرح مختصری درباره بازار داخلی فرش در  سال ۹۶ بفرمایید؟

اساساً بعد از دولت آقای احمدی‌نژاد و در روزهای آغازین دولت اول آقای روحانی به خاطر مشکلات به وجود آمده کشور دچار رکود شد و دولت دکتر روحانی سعی در مهار تورمی را داشت که از دولت قبل به یادگار مانده بود. می‌دانیم که مهار تورم همراه با رکود است و همین رکود تاثیرات منفی بسیاری در بازار و در همه جوانب مایحتاج زندگی مردم گذاشت و طبیعتا ًمردم با توجه به اینکه قدرت خرید بالایی ندارند تلاش می‌کنند ابتدا نیاز های اولیه را تهیه کرده سپس به سراغ کالاهای غیرضروری چون فرش روند.

سال ۹۵ نسبتاً سال دشواری برای صنعت فرش کشور بود و سال ۹۶ هم تقریباً مشابه سال گذشته روزهای با رکودی را می‌گذراند، با این تفاوت که امسال با شرایط پایداری روبرو هستیم و آگاهیم که یک دوره گذراست اما در سال ۹۵ نگرانی از نوسان قیمت‌ها را وجود داشت امسال خب با شرایط پایدار آرامش بهتری برای کار کردن داریم.

باتوجه به پایین آمدن قدرت خرید مردم اما همچنان با تولید فرش‌های گران قیمت روبرو هستیم. بهتر نیست تولید ما بسته به نیاز روز بازار باشد؟ برای مثال کاری که ترک‌ها در فرش ۵۰۰ شانه می‌کنند.

برعکس من با شما هم نظر نیستم نیاز امروز مردم کشور ما فرش ارزان نیست. اتفاقاً مردم دوست دارند که فرش گران و لوکس تهیه کنند. اما مسئله این است که با طرح های کلاسیک قدرت خرید مردم پایین آمده است. اینکه ما به سمت فرش‌های ترکیه برویم مبحث دیگری است چون سبک طراحی آنها کارهای مدرن است و مردم ما فرش را با کارهای کلاسیک دستباف می شناسند بنابراین مشتری در سبک مدرن زیاد نداریم بجز معدودی نسل جوان یا نسل قبل‌تر آن هم برای مصارف خاصی چون ویلاها و عمده مصرف با طرح کلاسیک و سنتی پر تراکم است.

پایین آمدن قدرت خرید مردم به معنی رغبت آنها به فرش‌های ارزان نیست. قدرت خرید بیشتر درمورد کالاهای مصرفی صدق می‌کند تا محصولاتی با عمر مفید بالا چون فرش. مسئله دوره عمر کالا در خرید فرش بسیار مهم است، برای تهیه فرش مشتری با زمان دادن به خود منتظر می‌ماند تا زمانیکه وضع مالی بهتری داشته باشد.

ببینید همانگونه که مردم همه سراغ فرش ماشینی نمی‌روند. همه نیز علاقه و تمایلی برای خرید فرش ۵۰۰ شانه ندارند. بیشتر مردمی که قدرت خرید پایینی دارند به فرش ۷۰۰ شانه اقبال نشان می‌دهند. بنابراین در مقدار تاثیرگذاری این مسئله شکی نیست اما همه خریدار فرش ارزان قیمت نیستند.

امکان تغییر در سلیقه مردم وجود دارد؟

چرا عوض کنیم، چرا ما باید سعی کنیم فرش با طرح‌های مدرن که هیچ ریشه و اساسی ندارد را جایگزین فرش‌های اصیل و سنتی کنیم که افتخار ماست.

بحث سر حذف طرحای سنتی نیست بلکه درمورد واردات فرش ترکیه به ایران و گرایش مردم به آن سبک‌ها است. بهتر نیست به جای واردات خودمان تولید کنیم؟

امروز تولید فرش با طرح‌های مدرن وجود دارد اما درصد بسیار محدودی است. ذات مردم ما با طرح‌های کلاسیک که از قدیم در خانه‌های‌شان دیده‌اند گره خورده و با پیشرفت تکنولوژی و گذشت زمان همان طرح‌ها به صورت ماشینی بافته شده اما طرح و رنگ‌ها تغییرات زیادی نکرده است. از آنجایی که ما در ایران به لحاظ طراحی و رنگ‌آمیزی در سطح بالاتری قرار داریم آنها هرگز نمی‌توانند محصول قابل رقابت با فرش ایرانی از لحاظ طرح و نقشه تولید کنند. البته خودشان هم به این موضوع آگاه هستند. در مورد کارهای مدرن هم بسیار مصرف محدود است بنابراین خطری نیست و هم همکاران‌مان و هم خود ما در حال تولید فرش‌های مدرن هستیم و عملا از ترکیه فرش زیادی وارد ایران نمی‌شود.

وضعیت برگزاری نمایشگاه در داخل کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ با توجه به اضافه شدن رویدادی مشابه و بحث‌هایی که پیرامون این مسئله بود دیدگاه شما نسبت به این مسئله چیست؟

اساساً با ایجاد نمایشگاه در داخل کشور موافقم و فکر می‌کنم در حوزه فروش داخلی و فروش خارجی به صنعت کمک‌های بسیاری می‌کند. اما به نظر من تنها ایرادی که نمایشگاه شهر آفتاب داشت زمان نامناسب برگزاری آن بود درصورتی که صنعت فرش ماشینی با ۵۰ درصد صادرات نساجی کشور پتانسیل لازم برای ایجاد نمایشگاه دوم دارد. اما این دو نمایشگاه نباید با فاصله ۲۰ روز از هم برگزار می‌شد. نمایشگاه شهر آفتاب می‌توانست در فروردین یا اردیبهشت و با شروع سال جدید رونقی به بازار داده و تجار و تولید کنندگان را کنار هم جمع کند. طبیعتاً کسانی هم که در نمایشگاه چمران غرفه دارند با شرکت در نمایشگاه رونق بیشتری به آن بدهند.

طی صحبت‌هایی که با آقای دستفال داشتیم ایشان هم پذیرفت که در سال‌های بعد در همان بازه زمانی نمایشگاه را برگزار کنند. هنگامی که دو نمایشگاه رقابت ناسالمی بین دو شخص یا دو رویداد صورت گیرد اتفاق خوبی نمی‌افتد. نمایشگاه مکانی است که ما همه کنار هم قرار بگیریم و بتوانیم با استفاده از پتانسیل‌ها آن رویداد بازاری ایجاد کنیم که کالاهای خود را عرضه کنیم. اگر قرار باشد به واسطه دو نمایشگاه ما رو به روی هم قرار بگیریم و این پتانسیل را کوچکتر کنیم اتفاق خوبی نخواهد افتاد.

خواسته‌های شما به عنوان نماینده بخش تولید از دولت چیست؟

با وجود اینکه عقیده دارم امروز دست دولت برای حمایت از تولید چندان باز نیست اما خب طبعاً خواسته های اساسی من از دولت به این ترتیب است: مسئله‌ای خیلی از تولیدکنندگان را آزار داده بحث مالیات بر ارزش افزوده است که زنجیره ناقصی هم دارد و تا زمانی که این زنجیره کامل نشده باری اضافه بر روی دوش تولیدکننده خواهد بود.

بایستی مالیات بر ارزش افزوده تبدیل به مالیات بر مصرف گردد. یعنی مصرف کننده همانند اکثر کشورهای دنیا ضمن خرید مالیات اضافه شده بر روی کالا را به مغازه دار پرداخت و مغازه‌دار این مالیات را به دولت تقدیم کند. در کشور ما مالیات بر ارزش افزوده دقیقا عکس آن چیزی است که در سایر کشورها رخ می‌دهد.

تمام تولید کننده‌ها و عوامل درگیر در تولید کالا مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت می‌کنند اما زمانیکه محصول به مغازه‌دار می‌رسد مالیات بر ارزش افزوده‌ای در کار نیست. عملا به تولیدکننده ۹ درصد مالیات اضافی تحمیل می‌شود که نمی‌تواند از مغازه‌دار یا مصرف‌کننده بگیرد. نکته جالب این است که خود دولت کاری می‌کند که تولیدکننده‌ها در این شرایط بد دچار رقابت ناسالم شوند.

مورد دیگری که از دولت درخواست داریم در بحث صادرات کالا است. ما نیاز داریم برای صادرات دولت دلار را به قیمت واقعی خود برساند. قیمت واقعی دلار درصد تفاوت ما بین تورم داخلی و تورم خارجی است. به عنوان مثال اگر طی ده سال گذشته میزان تورم ما ۳۰۰ درصد بوده و میزان تورم خارجی ۱۰ درصد بایستی ۲۹۰ درصد به قیمت دلار افزایش یابد که این اتفاق نیفتاده است. اگر این اتفاق صورت گیرد بسیاری از مشکلات دیگر مثل قاچاق و واردات بی‌رویه حل و این به اشتغال و تولید کمک شایانی خواهد کرد.

مجموعه فرش فرهی در حوزه صادرات با کدام کشورها همکاری دارد؟

ما حدودا به ۲۹ کشور دنیا صادرات داریم. این لیست شامل کشورهای همسایه همانند عراق و پاکستان و کشورهای اروپایی و آمریکا و همچنین در آسیای شرقی کشورهایی مثل چین و ژاپن و کره و تایلند و تایوان است

کدام محصولات در کدام کشورها بیشترین تقاضا را دارد؟

معمولا کشورهایی همچون آمریکا که دارای تکنولوژی پیشرفته و زندگی مدرنی هستند همچون آمریکا و کشورهای اروپایی بیشتر به فرش‌های پلی‌استر، پلی‌پروپیلن، نایلون و بدون پرز علاقه‌مند هستند. بخصوص آمریکا که اجازه ورود فرش اکریلیک را نمی‌دهد. برخی کشورها بیشتر به فرش‌های اکریلیک و پرز دار تمایل دارند بیشتر کشورهایی هستند که قانون منع اکریلیک ندارند و نوع فرهنگشان به فرهنگ ایرانی نزدیکتر است به فرش‌های پرز دار متمایل هستند. کشورهای حوزه خلیج فارس مثالی از این مورد است. در این میان کشوری مانند چین هم اکرلیک هم پلی استر خریداری می‌کند.

باتوجه به اینکه درحوزه صادرات غیر نفتی دولت تأکید ویژه‌ای به صادرات فرش و محصولات نساجی دارد دلیل رقم پایین صادراتی در این حوزه چیست؟

نکته اول این است که در حوزه صادرات ما اصلا جایزه صادراتی نداریم درحالیکه دولت می‌تواند جایزه صادراتی برای صادرکنندگان فعال تخصیص دهد. شما توجه داشته باشید که در کشوری همچون ترکیه دولت ۱۴ درصد جایزه صادراتی به صادرکنندگان خود اختصاص داده است.

مورد دوم از اختیارات دولت که ساده‌تر از جایزه صادراتی است حمایتی دولت در مورد پوشش هزینه‌های حضور شرکت‌ها در نمایشگاه‌های خارجی است.

هزینه لازم برای تهیه یک غرفه آبرومند در دموتکس آلمان حدود ۵۰۰ میلیون تومان است. دولت ترکیه ۵۰ درصد از هزینه تهیه غرفه توسط تولیدکننده را تقبل می‌کند اما دولت ایران هیچ حمایتی نمی‌کند.

سومین مورد مسئله نرخ ارز است که در یک سال و نیم گذشته در کشور ترکیه تعدیل شده. یعنی اگر دو سال پیش تولیدکننده ترک کالای خود را متری ۱۵ دلار به فروش می‌رساند امروز آن کالا را به دو برابر قیمت خریده است چون امروز ارزش لیر ترکیه در مقابل دلار کم شده در حالیکه در دور اول آقای روحانی دلار ۳۹۰۰ تومان بود و امروز دلار ۳۸۵۰ تومان است و ارزش ریال ما در برابر دلار تغییری نداشته. اینکار به صادرات صدمه می‌زند

مورد چهارم مسئله نحوه انتقال پول در مبادلات است. هنگامی که تولیدکننده داخلی با تمام کم و کاستی‌های موجود که البته بخش زیادی از آنها به وسیله برجام حل شده به خارج از کشور محصولی صادر می‌کند در نحوه اخذ پول به دلیل نبود ارتباط میان بانک‌های ایرانی با بانک جهانی به مشکل می‌خورد.

ضوابطی در کشورها وجود دارد که مطابق آنها زمانی که پول کالا را از صرافی‌ها واریز کنند و مشمول قوانین پول شویی می‌شوند. تولیدکننده هنگامیکه تمام توافقات را با مشتری صورت می‌دهد به بن بست انتقال پول برمی‌خورد. بایستی شرکت ایرانی حساب ارزی با نام خود شرکت در بانک داشته باشد که ما این امکان را نداریم.

مورد آخر نرخ بهره بانکی است. هنگامیکه بانک‌ها نرخ بهره بالای ۱۸ درصد می‌خواهند اما در عمل ما تولیدکنندگان بالای ۲۰ درصد نرخ بهره پرداخت می‌کنیم خب طبیعیست که در صادرات مشکل داشته باشیم.

آقای فرهی قصه شانه‌های فرش ماشینی قرار است به کجا ختم شود؟

ممکن است بعضی شرکت‌ها درخواست دستگاه ۱۴۰۰ را از شرکت سارنده ماشین‌آلات نساجی را داشته باشند و حتی اقدام به تولید فرش ۱۴۰۰ شانه کنند اما فرشی که بالای ۱۲۰۰ شانه تولید شود قیمت تمام شده بسیار زیادی خواهد داشت و به لحاظ دوام هم کالای با کیفیتی نخواهد بود. در شرایط فعلی ۱۲۰۰ شانه معادل فرش ۸۴ رج دستباف است. توجه داشته باشید که فرش‌های دستباف مرغوب تبریز ۷۰ رج هستند و فرش قم ۷۰ و ۷۵ رج. در حالیکه فرش ماشینی به ۸۴ رج رسیده است و از دستباف شانه ما بالاتر است. ضعف فرش ماشینی در برابر دستباف تعداد رنگ است یعنی ما در ۱۲۰۰ شانه ۸ رنگ بیشتر نداریم در حالیکه در دستباف از ۱۵ رنگ به بالا شروع می‌شود. اگر قرار بر اتفاقی است که وقوع آن بتواند حال صنعت را بهتر کند همین مسئله افزایش تعداد رنگ است.

چه قدم هایی لازم است تا تولیدکننده برای موفقیت صنعت در طول ده سال آینده بردارد و برای آن برنامه‌ریزی کند چیست؟

اولاً نه فقط در حوزه تکنولوژی بلکه باید در کار خود نیز نوآری و خلاقیت داشته باشد به خصوص در حوزه خدمات به مشتری. ما باید در حوزه خدمات مشتری کارهای بیشتر انجام دهیم.

مسئله‌ای که باید بسیار مورد توجه قرارگیرد برندسازی است. مشتری‌ها امروز نمی‌توانند متخصص هر کالایی باشند و توقعات روی کالاها هم بسیار بالاست. مردم عمدتاً به دنبال یک برند معتبر فرش و محصول زیبا و  با کیفیت هستند. نشان دهنده این است که ما باید علاوه بر دستگاه‌های به روز مانند ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ شانه و ضمن توجه به خلاقیت در تولید محصول به مشتری سرویس خوب داده و برند سازی نیز کنیم. زمانی که برندسازی داشته باشیم مشتری با اطمینان کالا را خریداری می‌کند.

تولیدکنندگان ما در کدام بخش از تولید بیشترین ضعف را داریم؟

ما بیشتر در تهیه و تولید الیاف اکرلیک و مواد اولیه پایه مشکل داریم سپس در تنوع مواد اولیه. شما اگر بخواهید نخ اکریلیک را از داخل تهیه کنید محدود به چند نمره نخ هستید. یکی از دلایل واردات نخ از ترکیه تنوع در انواع مختلفی است که در این کشور تولید می‌شود. صدها مدل نخ از پلی‌پروپیلن، ویسکوز و بامبو و حتی نخ پنبه برای خواب فرش گرفته تا انواع نخ اکرلیک با تنوع بالا درحال حاضر در این کشور تولید می‌گردد. ما حتی در داخل یک مقدار خاصی از پلی اکرلیک را تولید می‌کنیم و بقیه میزان مورد نیاز را وارد می‌کنیم.

تولیدی‌ها برای فروش خود اقدام به استخدام نیروهای غیراصولی و مبتدی می‌کنند که هیچگونه شناختی نسبت به فرش ندارند و درهنگام فروش اطلاعات نادرست و غلط به مشتری منتقل می‌کنند. توجه شما به این مسئله به چه میزان است؟

ترجیح ما به جای نیروی با تجربه یک نیروی کم تجربه با پتانسیل بالاست تا آموزش‌های لازم صورت گیرد و مطابق با اصول ما کار کنند. البته هنوز هم در این حوزه ضعف‌هایی داریم. فروشنده‌های ما نباید به خود اجازه دهند برای فروش بیشتر کالا هر حرفی را بدون داشتن پشتوانه درستی به خریدار بزنند. سعی و تلاش ما دادن اطلاعات غلط کمتر در مجموعه است.

آقای فرش را با چه انگیزه‌ای ایجاد کردید؟

در شهرستان‌ها و مراکز استان‌های کشور مشتری‌ها زمان کافی برای سر زدن به همه فروشگاه‌ها را نداشتند و مشکلات دیگری مانند عدم تمرکز محصولات در یک منطقه و نبود پارکینگ باعث شد تا فرش فرهی برای متمرکز کردن محصولات مجموعه در یکجا و جلوگیری از اتلاف وقت مشتریان اقدام به ساخت مجموعه آقای فرش ایجاد کند.