کلاس بندی کفپوش های نساجی به لحاظ رفتار آتش پذیری

کلاس بندی کفپوش های نساجی به لحاظ رفتار آتش پذیری بر اساس مقررات اتحادیه اروپا

احسان اکرامی، دکتری شیمی نساجی و علوم الیاف

در راستای تضمین تجارت آزاد محصولات ساختمانی در کشورهای عضو اتحادیه اروپا، در مارچ سال ۲۰۱۱ “مقررات محصولات ساختمانی” ( ۳۰۵/۲۰۱۱/EEC) توسط این اتحادیه تصویب و بر اساس آن کلیه محصولاتی که به شکل دائمی در بناهای ساختمانی استفاده می شوند ملزم به دارا بودن ویژگی های اساسی تصریح شده در این مقررات از جمله مشخصات فیزیکی و استحکام، امنیت در برابر آتش، بهداشت و محیط زیست، ایمنی در استفاده، مصرف انرژی و انتقال حرارت گردیده اند. با این حال این مقررات صرفاً مشخص کننده قواعد کلی بوده و چگونگی حصول و ارزیابی آنها از طریق روش های کارشناسی و تخصصی مشخص می شود. در این راستا کفپوش های انعطاف پذیر نساجی نیز بنا به مدت زمان نسبتا طولانی مصرف و نحوه استفادۀ از آنها در گروه کالاهای ساختمانی (CPD) و تحت دستورالعمل(۸۹/۱۰۶/EEC)  دسته بندی شده اند.

ویژگی های ضروری کفپوش های نساجی در استاندارد هماهنگ EN 14041 مورد اشاره قرار گرفته اند که از مهمترین آنها می توان به رفتار در برابر آتش، محتویات مواد خطرناک، میزان انتشار گازها و ترکیبات آلی فرّار در فضاهای بسته، ویژگی های سُرخوردن، انتقال حرارت و مقاومت الکتریکی و غیره اشاره نمود. در این میان رفتار کفپوش در برابر آتش یکی از اساسی ترین ویژگی های آن است که مشخص بودن کلاس کفپوش به لحاظ آتش پذیری بر اساس استاندارد EN 13501-1 یک پیش نیاز برای برچسب گذاری CE و تجارت محصول در بازارهای اتحادیه اروپا است.

شکل ۱. تجهیزات و شیوۀ آزمون استاندارد EN ISO 11925-2

امروزه کلاس بندی منسوجات (از F یا کاملا آتش گیر تا A یا کاملا مقاوم در برابر آتش) به لحاظ ارزیابی رفتار در برابر آتش جایگزین دسته بندی های ملی در کشور های مختلف اتحادیه شده و در این خصوص برای کفپوش ها به منظور ایجاد تمایز از زیرنویسfl  استفاده می شود. کلاس های میانی D، C و B نیز هریک در زیر کلاس های S_۱ و S_۲ طبقه بندی می شوند که مقدار دود منتشره در کلاس S_۱ کمتر از کلاس S_۲ بوده و در کل به مفهوم کارایی بالاتر کفپوش در یک کلاس آتش پذیری یکسان می باشد. اینکه از چه کلاس آتش پذیری باید استفاده شود کاملا بستگی به مورد مصرف و مقررات ملّی کشورهای مختلف دارد ولی به طور کلی می توان عنوان نمود که در اغلب موارد برای اماکن عمومی حداقل کلاس آتش پذیری قابل قبول  C_fl-S1و برای کاربرد در اماکن خصوصی E_fl می باشد.

رفتار آتش پذیری کفپوشها به طور کلی مرتبط با نوع مواد اولیه مصرفی (الیاف)، ضخامت و تراکم محصول و نیز ساختار سطحی آنها است که با روش های آزمون استانداردهای بین المللی ایزو (ISO) ارزیابی می شوند. دو استاندارد EN ISO 11925-2 وEN ISO 9239-1  به ترتیب جهت سنجش قابلیت اشتعال کفپوش در برابر شعله مستقیم و رفتار آتش پذیری و انتشار شعلۀ کفپوش در برابر منبع حرارت تابشی مورد استفاده قرار می گیرند.

در روش آزمون استانداردEN ISO 9239-1  ابعاد نمونه ۱۰۵۰ در ۲۳۰ میلی متر و در وضعیت افقی است(شکل ۱). جریان حرارت از طریق یک پانل که معمولا توسط گاز به دمای مدنظر می رسد به نمونه برخورد می نماید. بیشینۀ جریان حرارت ۱۱ کیلووات بر متر مربع است که در بخش انتهایی نمونه کفپوش به یک کیلووات بر متر مربع می رسد. مدت زمان آزمون نیم ساعت و یا تا هنگامی است که شعله خاموش شود. کلاس بندی کفپوش بر اساس روش استاندارد EN 13501-1 مبتنی بر جریان حرارتی انجام می شود که در کمتر از آن هیچگونه گسترش شعله ای وجود نداشته باشد و در نهایت یکی از کلاس هایB_fl  تا E_fl به کفپوش اختصاص داده می شود. در مورد کلاس F اساساً نیازی به هیچگونه آزمونی نیست و عدم ارائه هرگونه اطلاعات درباره کلاس آتش گیری محصول به منزله کلاس F می باشد. در بخش دودکش تجهیزات آزمون، ابزاری الکترونیکی جهت سنجش میزان دود خروجی از محفظه تعبیه شده که بر اساس مقادیر سنجش شده یکی از زیر کلاس های S_۱ و S_۲ به کفپوش اختصاص می یابد.

EN ISO 9239-1 تجهیزات و شیوه آزمون استاندارد.شکل ۲

در روش آزمون استاندارد EN ISO 11925-2 قابلیت اشتعال محصول در مواجهه با شعله مستقیم آتش مورد ارزیابی قرار می گیرد(شکل ۲). در این روش آزمون موقعیت نمونه عمودی و ابعاد آن ۲۵۰ در ۹۰ میلی متر و با ضخامت ۶۰ میلی متر می باشد. منبع شعله یک مشعل گاز کوچک است که با زاویه ۴۵ درجه به لبه و سطح نمونه برخورد می کند. زمان آزمون برای کلاس های B، C و D 30 ثانیه و برای کلاس E 15 ثانیه می باشد. کلاس بندی بر مبنای زمان مورد نیاز برای انتشار شعلۀ آتش به طول ۱۵۰ میلی متر و افتادن قطرات و قطعات از آزمونه است. پس از انجام ارزیابی کلاس آتش پذیری یک کفپوش، علامت ویژۀ کلاس مربوطه به شکل برچسب بر روی بسته بندی محصول و نیز اظهار نامه برچسب CE الصاق شده و به شکل قانونی بر اساس مقررات کشورها و یا الزامات ایمنی مرتبط با نوع کاربرد محصول در ارزیابی ویژگی کفپوش مد نظر قرار می گیرد.

—————————————–

تحریریه مجله نساجی کهن

ارسال مقالات و ترجمه جهت انتشار در سایت : info@kohanjournal.com

جهت دریافت آخرین خبرها و به روز ترین نمایشگاه های نساجی و فرش ماشینی ایران و جهان در فرم زیر ثبت نام کنید