وزارت صنعت، معدن و تجارت منتشر کرد: دورنمای سند نساجی در ۱۴۰۴
دانلود نسخه دیجیتال مجله کهن
بر اساس سند چشم‌انداز ایران که جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری را درسطح منطقه ترسیم کرده است و نظر به قدمت، نقش بالای اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم صنعتی، ارزش افزوده بالا و توان بالقوه و بالفعل صادراتی، چشم‌انداز صنعت نساجی و پوشاک در افق سال ۱۴۰۴ دستیابی به جایگاه سوم صنعت نساجی در منطقه و رسیدن به رتبه پنجاه جهان با تکیه بر رقابت‌پذیری، نوسازی و سرمایه‌گذاری همراه با توسعه فناوری و ارتقای بهره‌وری عوامل تولید تاکید دارد.
به گزارش روزنامه تعادل، با توجه به نتایج حاصل از عوامل درونی و بیرونی نساجی و پوشاک (قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها) و هدف‌گذاری‌های این صنعت تا افق سال ۱۴۰۴ راهبردهای توسعه صنعت نساجی و پوشاک به شرح ذیل باید تعیین می‌شود:
بهبود فضای کسب و کار و رقابت‌پذیر نمودن صنعت نساجی و پوشاک، تنوع بخشی و توسعه صادرات منسوجات و پوشاک با ارزش افزوده بیشتر مبتنی بر مزیت‌های رقابتی، تقویت و تکمیل خوشه‌های صنعتی منسجم و توانمند، بازسازی و نوسازی خطوط تولید و ارتقای سطح فناوری تولید، مدیریت زنجیره تامین، توسعه سرمایه‌گذاری خارجی و مشارکت در زنجیره عرضه جهانی، ارتقا و توسعه زیرساخت‌های نرم، ارتقای طراحی مد ملی و بهبود کیفیت محصولات، ساماندهی واردات و مبارزه با پدیده قاچاق، توسعه ابزارهای تامین مالی، ایجاد نشان تجاری در سطح منطقه‌یی و بین‌المللی.
جایگاه صنعت نساجی در ایران
براساس این سند، صنعت نساجی در زمره بزرگ‌ترین، مهم‌ترین و قدیمی‌ترین صنایع جهان است که به دلیل اشتغال‌زایی بالا و نقش صنعتی، اقتصادی و اجتماعی فوق‌العاده، بسیار مورد توجه اغلب کشورها و اقتصادهای بزرگ دنیا قرار دارد. مزایای متنوع آن از جمله قدرت اشتغال‌زایی بالا، ارز آوری، تولید ثروت ملی، نیاز به سرمایه‌گذاری کمتر نسبت به سایر صنایع و ارزش افزوده بالا، موجب شده است که بسیاری از کشورها صنعتی شدن خود را صرفاً از صنایع نساجی و پوشاک آغاز کنند و کماکان نیز در بخش‌های دانش‌بنیان و با ارزش افزوده بالا پیشرو باشند.
از جمله سیاست‌های موفق در پیشرفت این صنعت که تقریباً در همه کشورهای پیشرو (از قبیل چین، هند، ترکیه، ویتنام و… ) به اجرا درآمده، جذب سرمایه‌گذاری خارجی است که پیش‌نیاز آن، در درجه اول رقابتی کردن هزینه‌های تولید و سپس تسهیل فضای مناسب کسب و کار و عقد قراردادهای تجاری آزاد و ترجیحی با بازارهای هدف صادراتی و تامین زیرساخت‌ها، تسهیلات مالی و مشوق‌های صادراتی است.
علاوه بر این، دسترسی به مواد اولیه، نیروی کار ارزان و ماهر، حمایت همه‌جانبه دولت‌ها، مشوق‌های متنوع و تخفیف‌های مالیاتی، از جمله مشوق‌های سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در این صنعت به شمار می‌رود. طبق گزارش سازمان تجارت جهانی، در سال ۲۰۱۴ میلادی صادرات کالاهای صنعتی به میزان ۱۲۲۶۱ میلیارد دلار بوده که ۵/۶ درصد آن مربوط به صادرات صنایع نساجی و پوشاک جهان (با هشت درصد رشد نسبت به سال قبل) به میزان ۷۹۷ میلیارد دلار است که نشان‌دهنده رشد صنعت نساجی و پوشاک به میزان چهار برابر رشد کل تجارت جهانی است.
هم‌اکنون بالغ بر ۹۸۱۸ واحد صنعتی با اخذ پروانه بهره‌برداری از وزارت صنعت، معدن و تجارت در صنایع نساجی و پوشاک کشور فعال هستند که این تعداد ۱۱ درصد از کل بنگاه‌های فعال صنعتی کشور را تشکیل می‌دهد. میزان سرمایه‌گذاری ثابت صورت گرفته در این واحدها طبق اعداد موجود در پروانه‌ها در حدود ۷۸ هزار میلیارد ریال و ۵ درصد از کل سرمایه‌گذاری صورت گرفته در صنعت کشور است.
این واحدهای صنعتی بالغ بر حدود ۳۰۰ هزار شغل صنعتی مستقیم ایجاد کرده و در حدود ۱۲ درصد از اشتغال صنعتی کشور را به خود اختصاص داده‌اند. با وجود اینکه ۵ درصد از سرمایه‌گذاری صنعتی کشور در صنایع نساجی انجام شده است.
این مقدار سرمایه‌گذاری نسبتا کم، توانسته تا ۱۲ درصد از اشتغال صنعتی را به خود اختصاص دهد که این امر ظرفیت صنایع نساجی را در ایجاد اشتغال به خوبی نمایان می‌سازد. این میزان اشتغال مربوط به واحدهای صنعتی بوده و با توجه به تعداد زیاد واحدهای کوچک و صنفی، بر طبق آخرین سرشماری نفوس و مسکن (مرکز آمار ایران، سال ۱۳۹۰) میزان شاغلین در صنعت نساجی، پوشاک و چرم کشور ۶۴۷ هزار نفر (۲۱ درصد از کل صنعت) است.
بر اساس آمارهای موجود، متوسط هزینه مورد نیاز جهت ایجاد اشتغال برای یک نفر در صنایع نساجی حدود ۲۵ درصد متوسط هزینه ایجاد اشتغال یک نفر در کل صنعت کشور است. با توجه به اشتغال‌زایی بالای صنعتی، سهم این صنعت از تولید ناخالص داخلی قابل توجه است. به‌طور کلی، ارزش افزوده از صنایع بالادستی به طرف پایین‌دستی افزایش پیدا می‌کند که در مورد صنایع نساجی هم هر چه به طرف حلقه‌های پایینی زنجیره تامین حرکت کنیم، میزان ارزش افزوده افزایش می‌یابد که در مورد پوشاک آماده تا ۹۰درصد نیز می‌رسد.
طبق داده‌های مصرف فردی مرکز آمار در سال ۱۳۹۰ و گزارش موسسه تامسون رویترز، مصرف سالانه انواع محصولات صنایع نساجی، پوشاک و چرم کشور در حدود ۲۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. همچنین با استناد به آخرین آمار بانک مرکزی ایران، مصرف سالانه پوشاک خانوار شهری ۱۲ میلیون ریال است و مصرف کل بازار داخلی کنونی پوشاک کشور بیش از ۳۰۰ هزار میلیارد ریال در سال برآورد می‌شود.
بدیهی است سرانه مصرف جهانی منسوجات و پوشاک به مراتب بیشتر از اعداد اعلامی است که یکی از دلایل پایین بودن آن در کشور، کاهش قدرت خرید مردم و رکود اقتصادی کشور است. ده کشور برتر صادرکننده نساجی، پوشاک و کفش جهان به ترتیب چین، ایتالیا، آلمان، هند، ایالات متحده امریکا، ترکیه، بنگلادش، ویتنام، بلژیک و فرانسه محسوب می‌شوند.
در کنار چین با جمعیت ۳۵/۱ میلیارد نفری که به عنوان کارخانه دنیا از آن نام برده می‌شود، نزدیک به ۵۰ کشور جهان با صادرات سالانه بالای یک میلیارد دلار در زمینه صادرات پوشاک فعال هستند.
همچنین براساس این سند حجم فروش نام و نشان تجاری مهم (امریکا و اروپا) پوشاک و کفش جهان از کل صادرات کشورهای بزرگ صادرکننده بیشتر است. به‌طوری که کشورهای با درآمد بالا (درآمد سرانه بالای ۱۲.۶۱۶ دلار) ۴۳ درصد، کشورهای با درآمد متوسط به بالا (درآمد سرانه بین ۴.۰۸۶ تا ۱۲.۶۱۶ دلار) ۴۰ درصد، کشورهای با درآمد متوسط به پایین (درآمد سرانه بین۱۰۳۵ تا ۴.۰۸۶ دلار) ۱۳درصد و کشورهای با درآمد پایین (درآمد سرانه کمتر از ۱۰۳۵ دلار) ۴ درصد از صادرات نساجی و پوشاک جهان را بر عهده دارند.
از سوی دیگربیش ۸۰ درصد صادرات جهانی پوشاک مربوط به کشورهای با درآمد بالا و متوسط به بالاست. با توجه به وضعیت جهانی صنایع نساجی و پوشاک و وضعیت نیروی کار و گروه اقتصادی کشور (درآمد متوسط بالا) ایران پتانسیل صادرات بیش از ۱۲ میلیارد دلار منسوجات، پوشاک، کفش و چرم را دارد.
