باغ بی برگی فرش دستباف کرمان/ غبار فراموشی بر دارهای قالی نشسته‌است
در حالی غبار فراموشی بر چهره فرش کرمان نشسته است که کشورهای دیگر با کپی برداری از طرح‌های بی‌نظیر فرش کرمان سودهای کلان به جیب می‌زنند و در این میان دارهای قالی کرمان که مرکز فرش دستباف کشور است در گوشه‌ای از پستو انباری خانه‌ها خاک می‌خورند.
مدت زمان طولانی است که دیگر نوای خوش قالیبافان کرمانی به گوش نمی رسد و دستهای هنرمند قالیبافان کرمانی از خلق آثاری که دنیا را در حیرت فرو می برد باز مانده است.
در حالی فرش کرمان زخمی عمیق بر پیکره خود دارد که کپی برداران سود جوی چینی حتی دست از فرش کرمان نکشیده و با کپی‌برداری ماهرانه و عرضه فرش های بی کیفیت چینی در بازار جهانی با نام فرش کرمان پولی گزاف به جیب می زنند.
اما قالیبافان کرمانی گویی این روزها در اغما به سر می برند و دیگر اشتیاقی برای نشستن پشت دارهای قالی ندارند و فرش کرمان که ذره‌ذره‌اش برگرفته از دل طبیعت است را گویی خزانی بی پایان در برگفته است، از طرح تا پشم و رنگ این اثر هنری بر گفته از دل طبیعت بکر است. به فرش کرمان که نگاه می‌کنی گویی بوی معطر گیاهان که برای رنگ فرش از آن استفاده شده است هنوز قابل استشمام است و پشم مورد نیاز فرش کرمان را نیز قالی بافان به شیوه سنتی از کرک بز راینی تهیه می‌کنند.
اما با افزایش قیمت نهاده های تولید نظیر پشم و رنگ مورد نیاز و در نتیجه بالا رفتن قیمت فرش دیگر مردم توانایی خرید آن را نداشته و در عوض فرش های ماشینی با طرح قالی کرمان را روانه خانه های خود می کنند. جا بسی تاسف است که طرح های فرش کرمانی دیگر توسط دست های چیره دست به تصویر کشیده نمی شود و تنها می‌توان در فرش ماشینی آنها دید اما دیگر نه با آن حس و حالی که فرش کرمانی به ببینده اش القاء می‌کرد و البته از ذکر این نکته نیز نباید غافل بود که فرش کرمان با کیفیت بالایی که دارد در جهان شهره خاص و عام است و ضرب‌المثل” قالی کرمانی هرچه بیشتر پا بخورد بیشتر عمر می‌کند” خود گویای این مطلب است.
تاثیر تحریم ها برصنعت فرش/ ۵۰۰ بافنده در شرکت فرش کرمان فعالیت می کنند
مرتضی شیخ علی بابایی رئیس شرکت فرش استان کرمان در گفتگو با مهر با اشاره به تحریم ها می گوید: اعمال تحریم های ناعادلانه علیه ایران صنعت فرش کشور را تحت تاثیر قرر داده و در چندین ماه اخیر این وضعیت به مراتب بدتر شده است.
وی ادامه می‌دهد: به دلیل نوسانات نرخ دلار تجار فرش به دلیل ترس از ضرر مالی دیگر به سمت خرید فرش نمی آیند و در اثر تحریم ها ما دیگر قادر به صادرات فرش ایران به سایر کشورها نیستیم و این امر اثرات مخربی را برای صنعت فرش به دنبال داشته است.
شیخ علی بابایی می افزاید: استقبال جوانان برای یادگیری هنر فرش بافی در شهرها بسیار اندک است اما هنوز در روستاها از هر ۱۰ نفر چهار تا پنج نفر به این حرفه اشتغال دارند.
وی ادامه می دهد: تولیدکننده وقتی در نهایت موفق به فروش فرش نمی شود و حتی نمی تواند به بافنده پول بدهد در نتیجه از این کار دلسرد می شود.
شخ بابایی یادآور شد: در حال حاضر ۵۰۰ بافنده زیر پوشش شرکت فرش استان کرمان فعالیت می کنند.
اقبال کشورهای خارجی به فرش دستباف کرمان
روزگاری دور دستهای قالی بافان کرمانی در حالی گره های فرشی را می زدند که هرگز گمان نمی کردند اثر هنری بی نظیرشان جاودانه شده و در آن سوی دنیا با قیمتی گزاف به فروش برسد.
در اوایل سال جاری بود که در حراج “ساتبی” در نیویورک یک فرش کرمانی متعلق به دوران صفویه با با قیمت پایه هفت میلیون و در نهایت پرداخت ۳۳ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار به یک فرد ناشناس فروخته شد.ویلیام کلارک که شیفته نقش و نگار این فرش بی نظیر شده بود آن را در اوایل قرن بیستم خریداری کرد و بعد از مرگ نیز این فرش گرانبهای کرمانی به موزه” کورکوران” اهدا شد و سرانجام سر از حراجی” ساتبی” نیویورک برای تامین هزینه های موزه مذکور در آورد!
البته این نخستین بار نیست که آوازه فرش کرمان گوش فلک را پر می کند و در آن سوی مرزها افراد بسیاری برای به دست آوردن این اثر هنری بی نظیر حاضر به پرداخت میلیون‌ها دلار می‌شوند؛ چنانچه در سال ۲۰۱۰ نیز فرش کرمان در حراجی” کریستی” در لندن با قیمت ۹ میلیون و ۵۹۰ هزار دلار به فروش رسید.
در حالی فرش کرمان بر دیوارهای امارت های کشورهای اروپایی، آمریکایی و عربی خودنمایی می کند که در داخل کشور مشکلات فراوان پیش روی این صنعت قرار دارد و رفته رفته رنگ فراموشی به خود گرفته است.
رونق فرش کرمان می تواند اقتصاد استان کرمان را متحول کند
بی توجهی‌ها به فرش کرمان در حالی صورت می گیرد که این صنعت در گذشته یکی از پایه‌های اقتصادی استان کرمان بوده که اکنون دچار رکود شده است و احیاء دوباره آن می تواند باعث رشد اقتصادی استان و حتی کشور شود.
عدم حمایت از قالی بافان و رقابت های ناعادلانه از جمله عواملی هستند که در کنار دیگر عوامل گفته شده به این صنعت ضربه ای جدی وارد می کنند و مسئولان مربوطه نیز هر از چند گاهی تنها مسائلی را مطرح کرده و حل مشکلات قالیبافان تنها در حد همان حرف باقی می ماند و اقدامی جدی و موثر در خصوص احیاء صنعت فرش دستباف کرمان صورت نمی‌گیرد.
به عنوان مثال می توان به ثبت جهانی شدن طرح های فرش کرمان برای جلوگیری از کپی‌برداری سودجویان اشاره کرد. با وجود وعده های مکرر مسئولان در این خصوص، تاکنون اقدامی صورت نگرفته و کپی بردارن چینی به راحتی به نام قالی کرمان سودی هنگفت را به کام خود می کنند.
یکی از دیگر از مشکلات این صنعت عدم اقبال جوانان دیار کریمان به یادگیری این هنر و روی آوردن آنها به مشاغل دیگر است و در دیاری که روزگاری در بیش از ۹۰ درصد خانه هایش دار قالی بر پا بود و نوای خوش قالیبافان به گوش می‌رسید، دیگر تعداد اندکی به این حرفه اشتغال داشته و آنها نیز با دیدن مشکلات پیش رو دلسرد و مایوس شده و شاید تنها دلیل ماندنش در این حرفه عشق به هنر قالی بافی باشد و بس!
گزارش: اسما محمودی
