طراحی فرش ، آلوده به ویروس کپی کاری

طراحی فرش :: صنعت فرش ماشینی ما هم از این امر مستثنی نیست و کپی برداری ، تقلید و دنباله روی در تمام بخش های آن جاری است. از طرح و نقشه گرفته تا اقدام به ربودن بازارهای صادراتی شرکت های رقیب. عده ای از کارشناسان این اوضاع را ناشی از سطح دانش پائین در بین مدیران و واحدهای تولیدی کپی کار می دانند .

اینها اصولا مانند افراد نابینایی هستند که چون نمی توانند راه و مسیر را ببینند دست به دامان دیگری میشوند. حال اینکه آن دیگری خودش مسیر را تشخیص می دهد یا نه بحث جدایی است و وای به روزی که به اصطلاح کوری بخواهد عصاکش کور دیگر باشد. در میان همه این کپی برداری ها و تقلید ها آنچه امروز بیش از همه عرصه را بر صنعت فرش ماشینی ما تنگ کرده است بحث طراحی فرش ماشینی است.

فرش ایران از نظر تکنیکهای بافت و ساختاری از قدرت رقابت بسیار خوبی برخوردار بوده و از این نظر تولیدات کشورهای رقیب به هیچ وجه توانایی مانور در مقابل تولیدات فرش ماشینی و دستباف ایرانی را ندارند،آنچه موجبات نگرانی و ضعف فرش ایرانی را دربازارهای جهانی فرش فراهم نموده عدم توجه کافی به رنگبندی و طرح و نقشه آن است!

نیم نگاهی به مزیتهای نسبی کشور ما در بحث طراحی و توان تولید فرش های با ارزش افزوده بیشتر نیز این نکته را تایید مینماید که در هر نقطه ای از کشور که بافندگان و تولیبد کنندگان فرش ماشینی یا دستباف به این نکته کلیدی توجه داشته و حاضر به پرداخت هزینه برای تهیه طرح و نقشه ای مناسب گردیده اند محصول آنها از توجیه اقتصادی بیشتری برخوردار است!

در شرایط فعلی برای بافندگان و تولید کنندگان فرش کشور هزینه تهیه طرح و نقشه فرش برای هر متر مربع فرش از صفر تا یکصد هزار تومان است، تحقیقات کارشناسی نشان داده که تولید فرشهای دستبافی که هزینه طراحی آن کمتر از متری بیست هزار تومان است از توجیه اقتصادی برخوردار نبوده و ارزش افزوده این تولیدات بسیار کم و در حال حاضر این تولیدات با قیمت کمتر از متری صدهزار تومان بفروش میرسد!

این امر در فرش ماشینی هم قطعا مصداق دارد و یک طرح خوب و یا ارائه یک رنگ بندی تازه توانسته راهگشا باشد و به کرات دیده ایم که یک طرح چند میلیونی توانسته است کارخانه ای چند میلیادری را از ورشکستگی نجات دهد.

در صادرات فرش هم طراحی و رنگ بندی حرف اول را می زند. سابقه کشور ترکیه از نظر طراحی نقش فرش به پای ایران نمی‌رسد، اما به دلیل توجه خاص به این صنعت در حال حاضر پنج برابر کشور یعنی رقم یک میلیارد دلار در سال صادرات دارد.

طراحان قالی یا هنرمندان واقعی هستند که می‌خواهند خود بیافرینند آنچه را که می‌خواهند یا طراحانی هستند که با جابه جایی اسلیم‌ها و رنگ‌ها عنوان طراح قالی را یدک می‌کشند.

در شرایط فعلی از انگیزه و تمایل طراحان به نوآوری در طرح و ارایه نقشه‌های جدید کاسته شده است و این خبر خوشی برای آینده فرش ایران نیست.

این مشکل ریشه در چند علت عمده دارد اولین دلیل عدم رویکرد بافندگان و تولید کنندگان از توان طراحان به تورم افسار گسیخته دو دهه اخیر و افزایش قیمت تمام شده فرش ایران برمیگردد،تولید کننده هنگامی که با افزایش قیمت تمام شده فرش روبرو میگردد ، بدنبال راههای کاهش قیمت تمام شده فرش است، برای کاهش قیمت تمام شده در بخش مواد اولیه و بافنده و ماشین آلات با محدودیتهای مواجه است، اما در بخش طرح و نقشه با عدم استفاده از طرحهای جدید وکپی نمودن طرحهای قدیمی و یا طرح های موفق دیگران به مقداری از قیمت تمام شده فرش می کاهد و این دور باطل همچنان ادامه می یابد تا آنجا که قالی دستباف از نظر تنوع طرح و نقشه ضعیف تر از فرش ماشینی جلوه می نماید!

تجاری شدن تولید فرش ،نگاه صنعتی به آن و کاستن از بعد هنری آن از دیگر دلایل رکود کار طراحان قالی است!
چاپ و کپی نمودن طرحها و نقوش از یکطرف و عدم بروز شدن طراحان و نقاشان فرش و استفاده حداقلی از فنون روز انان را بشدت آسیب پذیر نموده است

متاسفانه کار طراحان ما در بهترین حالت به کپی طرح ها و کاتالوگ های شرکت های فرش ترکیه کشیده شده است غافل از اینکه همین شرکت های ترک طرح های اصیل و سنتی ایران را از استاد کاران طراح فرش ایرانی و به قیمت گزاف خریداری می کنند. چرا ما نباید پدید آورنده مد ها و سبک های جدید باشیم و چرا باید همیشه رنگ و طرح اروپایی ها یا ترک ها را به خورد مصرف کننده داخلی بدهیم.

ایده اولیه در بافت فرش از طرح آن ناشی می‌شود و زمانی که این طرح به صورت تخصصی، علمی و مهمتر از همه خلاقانه نباشد مصرف‌ کننده با جنسی ثابت در بازار روبرو خواهد بود و در نتیجه تکرار او را ارضا نکرده و در خوش‌ بینانه‌ ترین حالت به سراغ موارد جایگزین خواهد رفت

موضوع به خاطر این جدی است که طراحی سنگ بنا و خشت اول هنر و صنعت فرش در ایران است و اگر این خشت اول امروز کج گذاشته شود صنعت فرش نمی تواند ما را تا ثریا بالا ببرد. متاسفانه کپی برداری ها و سوء استفاده ها در هنر طراحی نه تنها فرش ماشینی را تهدید می کند بلکه تیشه اصل و ریشه هویت والای فرش دستباف ایرانی هم زده است

————————————————————————————

این مطلب را نیز بخوانید
پیشنهاد سردبیر : نقشه های فرش ماشینی چگونه طراحی می شوند؟

————————————————————————————
تحریریه مجله نساجی کهن
ارسال مقالات و ترجمه جهت انتشار در سایت : info@kohanjournal.com