اخبار نساجی

جلوه گاه آفرینش خلاقیت درفرش دستباف استان مرکزی نمایان است

اراک – جلوه گاه آفرینش خلاقیت را می توان در فرش دستباف استان مرکزی بانام تجاری فرش ساروق که شهره جهان دارد و زینت بخش اغلب موزهاست به روشنی احساس کرد.

استان مرکزی در گذشته یکی از مهمترین قطب‌های تولیدکننده فرش ایران با نام سلطان آباد بوده و این صنعت در منطقه فراهان و سربند دارای سابقه‌ای طولانی است.
بوته مالمیر سربند و قالی های دولاخور مشک آباد و ساروق در بین کارشناسان و خبرگان فرش دارای شهرت است.
مهمترین طرح‌های فرش استان مرکزی، نقشه بته میری مالمیر، مستوفی، ماهی درهم فراهان، مرغ و ماهی، گل حنا، طرح جغرافیا، زیر خاکی شمال اراک و محلات، گلدانی، دسته گلی و تک بته، لچک و ترنج شاه عباسی افشان و طرح‌های گل فرنگ است.
رنگهای بکار رفته در قالیها، لاکی، سرمه‌ای، سبز، کرم، بژه مسی، حنایی، قهوه‌ای و آبی با درجات مختلف تیره و روشن رنگ کرم استخوانی و دوغی و سبز زیبای بندهای پیچ در پیچ قالیهای قدیم فراهان ازشناسه‌های مهم قالیچه‌های آن است.

قالی های این منطقه بابافت گره فارس است و روستاهای شمالی همچون جیریا، ساروق و غیاث آباد در حال حاضر دارای قالیچه‌های تا رجشمار ۴۰ و ۴۵ و روستاهای شرقی و جنوبی مشک آباد با رجشمار ۲۰ تا حداکثر ۳۰ رج و قالی‌های قدیم و اصیل روستایی اراک نیز دارای رج شمار پایین ۲۰ تا ۲۵ رج هستند.
در فرشهای شهرستان محلات نیز طرحهای لچک و ترنج، گل فرنگ، خشتی بختیار، دسته گلی، درختی و انواع لچک ترنج‌های شاه عباسی و افشان شاه‌عباسی دیده می‌شود.
قالی های محلات با استفاده از گره فارسی و بسیار محدود از گره ترکی در ابعاد زرع و نیم، دوزرع، شش متری و به ندرت قالیهای فانتزی می‌باشد.
شهرستان خمین نیز به واسطه قالیچه‌های روستای لیلیان در سال‌های قبل از دهه ۳۰ و ۴۰ هجری شمسی از شهرت جهانی برخوردار بوده است.

معروفترین نقش قالی منطقه خمین شاخ بزی و نقش ماهی و بندریحان و با رنگ قرمز دوغی با گره فارسی است .
فراهان نیز یکی از کانونهای مهم قالیبافی در استان مرکزی به دلیل فشردگی بافت و کوتاهی پرز و طرح ماهی، لچک و ترنج بر زمینه نخودی یا آبی سیر معروف است.
قالی خشن و درشت بافت مشک آباد فراهان نیز با طرحهای هراتی، گل ختایی، مینا خانی، خرچنگی و نقشه‌های شاه عباسی و یا نقشه‌های جوشقاند معروف است و اغلب به کشورهای اروپایی صادر می‌شود.
قالیهای قدیمی ساروق با بافت فشرده و پرزی کوتاه و طرحی براساس لچک و ترنج بر زمینه نخودی یا آبی سیر از دیگر قالیهای معروف استان مرکزی است اما قالیهای جدید با بافت فشرده و پرز بلند و طرح گل و بوته ۹۰ درصد به رنگ سرخ در مناطق اراک، محلات، فراهان تفرش، چهارراه، کزاز خوانسار و مهاجران بافته می‌شود.
‘اسداله دقیقی، جعفر چگنی، ذبیح اله ابطحی، حاج آقا عشقی گلباز، عزت اله ابراهیمی و محمد آستانه از معروفترین طراحان قدیم و امروز فرش استان مرکزی هستند.

یکی از طراحان نقشه فرش دستباف اراک که سابقه ‎۶۰ساله در این صنعت دارد گفت: طرح و نقشه هر قالی در ارزیابی هنری آن از اهمیت بسزایی برخوردار است و طراحان قالی با استفاده از عناصر و رنگهای موجود طبیعت و الهام از محیط زندگی، زیباترین، جالبترین و بهترین طرحها را برروی قالی پیاده می کنند.
‘عزت الله ابراهیمی’افزود: خلق نقش و نگارهای بسیار ریز و زیبا و ساختن تذهیب‌های ظریف برای قالی‌ها و قالیچه‌ها نیاز فراوانی به دقت و شکیبایی دارد.
وی ادامه داد: ابداع‌اولیه فرش در ساروق فراهان بوده وطراحی آن نیز از دوهزار و ‎۵۰۰سال پیش به دست زن و مرد بافنده ساخته و با ذهنیت خود نقوش فرش را پیاده می‌کردند.
وی گفت: در زمان سلسه صفوی از بافندگان فرش خواسته شد تا فرشی برای مزار شیخ صفی‌الدین اردبیلی ببافند که با کمک نقاشان و کاشی کاران آن دوره نقشه معروف شیخ صفی را بر روی کاغذ پیاده و توسط بافندگان بافته شد.

وی افزود: طراحان و نقاشان قدیمی فرش با سلایق روز و بازار جهانی، مدل‌های دکوراسیون به دلیل عدم ارتباط با طراحان و دکوراسیون و معماری و نا آشنایی با شبکه‌های جهانی و اینترنت بیگانه بوده و در نتیجه نقشه‌های طراحی شده دچار عدم تناسب و هماهنگی با نیاز بازار و هدر رفت سرمایه‌های تولید و صادرات می‌‌شود.
یکی دیگر از استادان طراح فرش سنتی اراک که سابقه ای ۵۰ساله در این هنر دارد و هم اکنون ساکن اصفهان است نیز گفت: تولید فرش اراک با سابقه ۶۰ساله روبه افول و نیمه تعطیل شده است.
استاد’سید مصطفی هجرتی’ افزود: وجود رقبای سرسخت فرش دستباف در خارج کشور و عدم هماهنگی با نیاز روز بازار و مشتریان موجب کاهش سهم صادرات فرش در ایران شده است.
وی گفت: کشورهای پیشرو در تولید فرش دستباف با راه اندازی کارگاههای متمرکز و استفاده از روشهای جدید و رایانه نقشه خوان، تا حد زیادی هزینه های تولید و زمان را کاهش داده اند و در نتیجه فرش تولیدی با نصف قیمت به مشتریان عرضه می شود.

آیا میدانستید مجله نساجی کهن تنها مجله تخصصی فرش ماشینی و نساجی ایران است؟ نسخه پی دی اف آخرین مجلات از اینجا قابل دریافت است.

وی ادامه داد: با وجود اینکه ایران در گذشته مهمترین تولید کننده فرش دستباف در جهان بود متاسفانه نتوانستیم مالکیت معنوی نقشهای اصیل خود را حفظ کنیم و توسط رقبای خارجی تصاحب شده اند.
این مدرس رشته طراحی نقوش فرش دانشگاه اصفهان افزود: با حفظ اصالت باید در زمینه سلیقه یابی و نیاز روز بازار دیگر کشورها و در راستای احیا و رونق تولید و صادرات فرش دستباف حرکت کنیم.
هجرتی متذکرشد: مسوولان باید با تقویت تولید کنندگان داخل کشور و ایجاد کارگاههای متمرکز و استفاده از فناوری روز برای نقشه کشی، این سیل ویرانگررا که در این هنر به راه افتاده مهار کنند

اشتراک رایگان سالانه مجله کهن

جهت دریافت اشتراک رایگان سالانه مجله نساجی و فرش ماشینی کهن در فرم زیر ثبت نام کنید

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا
×