نساجی و مردم

بررسی انواع قالی و فرش دستباف

دانلود نسخه دیجیتال مجله کهن

بشر از زمانی که خود را شناخت و ضرورت وجود ملزومات زندگی را احساس نمود، به فکر داشتن منسوجی بود تا او را در برابر سرما و سختی زمین محافظت نماید. پشم و موی حیواناتی نظیر گوسفند و بز، اولین یافته‌های بشر برای برآوردن این نیاز بود و متعاقباً پوست این حیوانات اولین زیرانداز یا به عبارت دیگر، فرش منسوج بود.

به دنبال تحول و پیشرفت در زندگی، بشر آموخت که می‌تواند با در هم نمودن و فشردن الیاف پشم، زیراندازی ضخیم‌تر و گرم‌تر به نام نمد تهیه نماید. متعاقباً با فراگیری فنون ریسندگی و تابندگی، نخ‌های پشمی را تولید نمود و برای اولین بار با ادغام رشته نخ‌های افقی و عمودی نخ‌های پشم، گلیم را ابداع کرد و این سرآغازی بود برای ابداع فرش گره‌دار یا پرزدار که هنر و فنی پیشرفته‌تر بود.

فرش واژه ای عربی است که به معنای زمین است و در زبان فارسی دارای مفاهیمی چون گسترده شدن، زیرانداز و کفپوش می باشد. با توجه به تعریف فوق مفاهیمی چون گلیم، نمد، زیلو، فرش ماشینی و دستباف را می توان فرش دانست.

مشخصات قالی دستباف

فرش دستباف دارای سه مشخصه زیر می باشد:
۱- دارای تار و پود می باشد.
۲- پرز داشته باشد.
۳- پرزها دور تارها گره خورده باشد.

 

انواع قالی:

آیا میدانستید مجله نساجی کهن تنها مجله تخصصی فرش ماشینی و نساجی ایران است؟ نسخه پی دی اف آخرین مجلات از اینجا قابل دریافت است.

از لحاظ مواد مصرف شده در می توان قالی دستباف را در ۵ گروه زیر طبقه بندی کرد:
۱- پشمی: به فرشی که تار و پود آن از جنس پنبه و پرز آن پشمی باشد می گویند. لازم به ذکر است که در میان ایلات و عشایر به جای نخ پنبه از پشم استفاده می شود.

۲- تمام ابریشم: به فرشهایی که پرز و چله آن از ابریشم باشد، تمام ابریشم می گویند.

۳- گل ابریشم: در این گونه فرشها در نقش ها و دور حاشیه ها به جای پرز پشمی از ابریشمی استفاده می شود و معمولاً چله اینگونه فرشها از ابریشم است.

۴- کف ابریشم: در زمینه اینگونه فرشها به جای پرز پشمی از پرز ابریشمی استفاده می شود.

۵- سوف: نوعی قالی است که زمینه آن از پود ضخیم و نازک تشکیل شده و نقش گل و بوته ها پرز دار می باشد.

 

انواع فرش دستباف از لحاظ ابعاد:

فرش دستباف را از لحاظ انداز به ۷ نوع تقسیم می کنند که انواع آن عبارتند از:

۱- قالی: به فرشهایی که در اندازه های ۳×۲ متر،۵/۳×۵/۲ متر،۴×۳ متر،۴×۶ متر باشد، گفته می شود که به چهار دسته زیر تقسیم می شود:
الف) قالی های کوچک که ابعاد ۳×۲ متر،۵/۳×۳/۲ متر را شامل می شود.
ب) قالی های متوسط که ابعاد  ۴×۳  متر و ۸/۲× ۸/۲  متر را شامل می شود.
ج) قالی های بزرگ که ابعاد ۵/۴× ۵/۳  متر و ۸/۴×۷/۳ متر را شامل می شود.
د) قالی های بسیار بزرگ با ابعاد ۵×۴ و۶×۴ متر و بالاتر از این ابعاد را شامل می شود.

۲- قالیچه: به فرشهایی گفته می شود که مساحت آن از ۴ متر مربع کمتر باشد. اندازه قالیچه های متعارف شامل ۲۰/۲×۴۰/۱ و ۵/۲×۵/۱ متر می باشد.
به قالیچه های با اندازه ۲۰/۲×۴۰/۱ سجاده ای و یا دو ذرعی گفته می شود.
همچنین لازم به ذکر است که به قالیچه هایی با ابعاد  ۵/۲×۵/۱  را که ریز باف باشند پرده ای گویند.

۳- کلّگی: به فرش هایی می گویند که از نظر عرض از قالی کم عرض تر و از نظر درازا از ۴ متر کمتر باشد که در اندازه های ۳×۵/۱ متر،۳×۷/۱ متر و ۷/۳×۲ متر بافته می شود.

۴- کناره: فرشی است که برای مفرش کردن راهروها و راه پله ها استفاده می شود و پهنای آن از ۷۰/۱ تا ۵/۰ متر و طول آنها از ۱۰-۳ متر متفاوت است و در بعضی از موارد استثنائی نیز تا ۱۵ متر و بیشتر بافته شده است.

۵- ذرع و نیم و ذرع چارک: به فرشهایی که ابعاد آن ۵/۱×۰۴/۱ و ۶۰/۱×۱۰/۱ متر باشد ذرع و نیم گفته می شود.
همچنین به فرشهایی که ۳۰/۱×۸۰/۰ متر باشد ذرع و چارک اطلاق می شود.

۶- پشتی: به قالیچه هایی که مساحت آنها کمتر از یک متر مربع باشد. متداولترین اندازه پشتی ۹۰×۶۰ سانتی متر می باشد.
البته در منطقه گرگان و بجنورد به طور جداگانه برای پشت پشتی ها نوعی گلیم می بافند و داخل آنها را با پر مرغ و ابر پر می کنند که به این گونه پشتی، قارچین می گویند.

۷- پادری: به قالیچه های کوچکی که اندازه پاگرد در بافته می شود پادری می گویند.

اشتراک رایگان سالانه مجله کهن

جهت دریافت اشتراک رایگان سالانه مجله نساجی و فرش ماشینی کهن در فرم زیر ثبت نام کنید

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا
×