با واردات نمی‌توان شکم ملت را سیرکرد

متاسفانه در سال ۹۰ به طور کلی یارانه بخش شیر قطع شد. دولت در حالی یارانه شیر را حذف کرد که قانون به هدفمندسازی یارانه‌ها تاکید دارد نه به حفظ آن باید اقلام مورد نیاز دامدار را با قیمت مناسب در اختیار دامدار قرار داد و قیمت نهاده‌های دامی، خوراک دام و علوفه را نیز تحت کنترل قرار داد.

البته این بحث در دولت مطرح است که چهار قلم نهاده دامی به قیمت توافقی و به اندازه کافی در اختیار دامداران قرار داده شود تا قیمت شیر متعادل شود. اگر این امر محقق شود، حتما قیمت شیر از ۶۳۰ تومان فعلی هم پایین‌تر خواهد آمد.

قیمت لبنیات و موج سینوسی افزایش قیمت شیر، حرف و حدیث‌ها درباره گرانفروشی دامداران و موضع دولت در برابر صنعت گران شیر موضوعاتی است که با رییس اتحادیه دامداران استان تهران در مورد آن به گفت‌وگو نشستیم. جمشید سلیمانی در این گفت‌وگو به افزایش قیمت هر کیلو شیر به ۹۵۰ تومان اشاره و از سیاست‌هایی وارداتی و مقطعی دولت برای تنظیم بازار گله می‌کند. سلیمانی در این گفت‌وگو گفت: «دولت سیاست‌هایی را در راستای تنظیم بازار در پیش گرفته و با واردات سعی دارد کمبودهای بازار را جبران کند اما مسلم است که با واردات نمی‌توان شکم ملت را سیر کرد. ممکن است که با واردات به عنوان مسکن موقت بتوان بازار را تنظیم کرد اما تنظیم بازار به قیمت ضربه خوردن به قیمت و تولید امر خطا و اشتباهی است.»، این گفت‌وگو را بخوانید.

این روزها بر دامداران چه می‌گذرد و آنها درگیر چه مشکلات و مسائلی هستند؟

این روزها دامداران بیش از هر زمان دیگری فاصله بین قیمت تمام‌شده و قیمت فروش خود را حس می‌کنند و با اتفاقات عجیبی هم مواجه هستند.

چه اتفاقات عجیبی؟

اتفاقات عجیبی که در این مدت افتاده این است که با توجه به نظرکارشناسی و بالا بودن قیمت تمام‌شده اما دولت همچنان اجازه نمی‌دهد که قیمت شیر متناسب با هزینه‌های آن تعیین شود. با توجه به کارشناسی‌‌های به عمل آمده در تشکل‌های دامپروری و وزارت جهاد کشاورزی قیمت تمام‌شده شیر خام و گوشت قرمز به لحاظ گرانی نهاده‌های دامی و هزینه‌های سربار تهیه نهاده‌های دامی بالاتر رفته است. ضمن اینکه مدت‌زمان زیادی است که دامداران و دامپروران حتی قیمت تمام‌شده خود را دریافت نمی‌کنند. یعنی در جلسات کارشناسی با سازمان‌ها، قیمت تمام‌شده شیر در جدول کارشناسی یک رقمی درمی‌آید که خارج از جلسه به دامداران پرداخت نمی‌شود، به خاطر اینکه دولت در راستای تنظیم بازار محدودیت‌هایی را در بازار اعمال می‌کند. بنابراین در حال حاضر دامدار حداقل هزینه و پولی را که برای تولید شیر متحمل می‌شود به دست نمی‌آورد. در طول سال‌های گذشته هم بارها این موضوع را متذکر شدیم و اعلام کردیم. از هر تریبونی که به دست‌مان ‌رسید اعلام کردیم با ادامه این روند تولید ملی با مشکل مواجه می‌شود. اگر دامدار و تولید‌کننده نتوانند بعد از تولید قیمت تمام‌شده خودشان را با سود متعارف دریافت کند، رفته‌رفته تولید خودش را جمع می‌کند. اگر این اتفاق بیفتد با کم شدن تولید شیر، ضربه‌یی هم به تولید داخلی وارد می‌شود و از حجم و آمار تولید داخلی هم کم می‌شود. متعاقب آن با کم شدن تولید شیر که ارتباط مستقیمی با سلامت جامعه دارد، امنیت غذایی کشور به مخاطره می‌افتد و ما مجبور خواهیم بود که هزینه‌های بیشتری را صرف بهداشت و درمان کنیم. هر چند دولت سیاست‌هایی را در راستای تنظیم بازار در پیش گرفته و با واردات سعی دارد کمبودهای بازار را جبران کند اما مسلم است که با واردات نمی‌توان شکم ملت را سیرکرد. ممکن است با واردات به عنوان مسکن موقت بتوان بازار را تنظیم کرد اما تنظیم بازار به قیمت ضربه خوردن به قیمت و تولید امر خطا و اشتباهی است.

پس به نظر شما چه باید کرد؟

بهترین راه اجرای قوانین است. با وجودی که دو قانون بسیار خوب چون قانون افزایش بهره‌وری محصولات کشاورزی و قانون هدفمندسازی یارانه‌ها را داریم اما با اجرای ناقص این دو قانون ،تولید به چنین وضعیتی رسیده است. این دو قانون که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده‌اند دولت را موظف کرده که یارانه‌های نقدی به بخش تولید کشاورزی دهد و یارانه هر سال نباید از سال گذشته کمتر باشد. اما متاسفانه در سال ۹۰ به طور کلی یارانه بخش شیر قطع شد. دولت در حالی یارانه شیر را حذف کرد که قانون به هدفمندسازی یارانه‌ها تاکید دارد نه به حفظ آن. دولت برای اینکه حق همه را در اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها پرداخته باشد باید ضمن حذف یارانه‌های حامل‌های انرژی و آزاد‌سازی‌هایی که روی قیمت‌ها صورت می‌داد، یارانه‌ها را به بخش تولید تزریق می‌کرد. اما تاکنون عکس این ماجرا بوده است و همه هزینه‌هایی هدفمندسازی یارانه‌ها به تولید‌کننده تحمیل شده و تولیدکننده شیر ایرانی اجازه دریافت قیمت تمام‌شده خود را هم ندارد.

این رفتار چه مشکلاتی را برای دامداران به وجود آورده است؟

این رفتار باعث شده که دامداران سال به سال متضررشده و با مشکلات زیادی رو‌به‌رو شوند. با وجودی که اکثر تولیدکنندگان برای تولید از بانک‌ها وام گرفته‌اند و باید اقساط ماهیانه‌یی بدهند با وجودی که درآمد حاصل از فروش شیر هزینه‌های تولید آنها را پوشش نمی‌دهد از یک طرف آنها با اقساط عقب افتاده، بدهی‌های بانکی و با انباشته بدهی‌های فراوان رو به رو هستند. از طرف دیگر هم تولیدکنندگان شیر و دامداران با افزایش روزانه خوراک دام و علوفه‌های خشبی زیر بار هزینه‌ها خرد و له می‌شوند.

در چنین وضعیتی شما از دولت و وزارت جهاد کشاورزی چه خواسته‌هایی دارید؟

ما درخواست می‌کنیم که قانون تمام و کمال اجرا شود؛ چرا که اگر قانون کامل اجرا شود این مشکلات رفع می‌شود و اتفاقات خوب و مبارکی هم در صحنه‌های تولید، بازار و مصرف می‌افتد. درخواست دوم دامداران این است که آنها را متهم به گرانی‌فروشی نکنند و به خاطر این تفکر اشتباه دامداران را تهدید نکنند. واقعا دامدار نه گران‌فروشی می‌کند و نه کم فروشی. اصلا یک دامدار توانایی انجام چنین تخلفاتی را ندارد. چون شیرخام ماده سریع‌الفسادی است که نمی‌شود نگه داشت و به قولی احتکار کرد. شیر باید سریعا به کارخانه انتقال داده شود، بنابر این دامدار نمی‌تواند در فروش شیر خود کم‌فروشی کند. نکته بعدی این است که قیمت شیر از روی قیمت نهاده‌های دامی تعیین می‌شود و به خاطر همین دامدار نمی‌تواند، قیمت‌گذاری سرخودی را روی شیر خود اعمال کند. باید توجه داشت که در حال حاضر این افزایش قیمت‌ها ناشی از گران شدن نهاده‌های دامی، خوراک دام و افزایش هزینه‌های تولید است و معلول گران‌فروشی دامداران نیست. درست است که ما تولیدکننده محسوب می‌شویم اما در مواقعی هم ما مصرف‌کننده به حساب می‌آییم. در نیمه دیگر صنعت شیر، ما مصرف‌کننده چندین قلم نهاده و تولیدات کشاورزی هستیم که گران شدن قیمت‌ آنها اثر مستقیمی بر قیمت‌های شیر می‌گذارد. خواسته دیگر ما این است که دولت به جای صدور مجوز واردات گوشت و شیر خشک و تسهیل روند واردات این کالاها به واردات صحیح نهاده و خوراک فکر کند. برای اینکه مشکلات صنعت دامداری کشور حل شود باید به فکر در اختیار گذاشتن نهاده بود. در آن زمان دامدار با خیال راحت و بدون دغدغه و استرس به تولیدش مشغول می‌شود و این گونه ما حتی می‌توانیم به فکر عرض اندام بیشتر در بازارهای خارجی هم باشیم. باید در نظر داشت که دستگاه متولی تولید شیر، وزارت جهاد کشاروزی است و دامداران و مسائل مربوط به آنها هم باید در همین وزارتخانه پیگیری شود اما این وزارتخانه اختیاراتی برای حمایت از دامداران ندارند و تمام اختیارات در ید وزارت صنعت، معدن و تجارت است. این دو بینش باعث می‌شود که تولید از این منظر هم ضربه دیگری بخورد.

همان‌طور که گفتم نخستین خواسته ما این است قانون تماما اجرا شود و حمایت‌هایی را که قانون برای حمایت از صنعت دامپروری درنظرگرفته است به این بخش اختصاص داده شود. در قوانین بارها به صراحت عنوان شده که تصدی‌گری امور باید به بخش خصوصی انتقال داده شود. اصل ۴۴ هم به صراحت می‌گوید که تصدی‌گری باید به بخش خصوصی واگذار شود و اگر در امر خرید نهاده‌های دامی و سایر ملزومات مورد نیاز صنعت دامپروری، تشکل‌های فراگیر کشوری اختیار عمل بیشتری داشتند و می‌توانستند کمک‌های مقتضی را ارائه کنند؛ در حال حاضر با کمبود نهاده‌های دامی مانند سویا مواجه نبودیم و انحصار‌های فعلی هم در بازار به وجود نمی‌آمد.

یارانه‌یی به بخش شیر داده نشده است؟

نه یارانه‌یی در نظر گرفته نشده بود اما بعد از رایزنی‌ها و رفت و آمدها با مراجع دولتی قرار شد یارانه‌یی هم به صنعت شیر اختصاص پیدا کند تا شاید قیمت شیر پایین بیاید. اما با وجود توافقات و مذاکرات، دولتمردان از ارقام و اعداد پایینی صحبت می‌کنند که قابل توجه نیست و تاثیر زیادی بر کاهش قیمت تمام‌شده شیر نخواهد گذاشت و به نظرم دولت با ارائه این کمک‌ها نباید انتظار داشته باشد که قیمت شیر به آنچه که می‌خواهد کاهش پیدا کند.

چرا؟

دقت کنید که کمک‌ها و یارانه‌ها نباید برحسب میزان دام در کشور تعیین شود. یعنی دولت اگر می‌خواهد یارانه و کمک‌های کالایی نظیر علوفه‌ها و نهاده‌های دامی بدهد، باید محاسبه جیره کل دام‌های کشور را بکند و متناسب با تعداد راس دام‌ها کمکی را در نظر بگیرد وگرنه با تزریق اندک نهاده های دام اگر این انتظار وجود داشته باشد که اثر صددرصدی در قیمت تمام شده شیر خواهد داشت و قیمت را پایین می‌آورد، اشتباه است. در حال حاضر تمام‌ این مشکلات باعث شده تا دامداران و ما در چند راهی گیر بیفتیم.

بیشتر توضیح بدهید.

با وجود شرایط سخت تولید و مشکلات تولیدکنندگان در بالانس کردن هزینه‌های تولید و قیمت فروش، در سال جدید به ظن اینکه دامداران گران‌فروشی می‌کنند، تعدادی از دامداران به عنوان گران‌فروش به سازمان تعزیرات معرفی شده‌اند. بعد از معرفی هم همان داستان تشکیل پرونده و متهم شناخته شدن دامداران و احکام جریمه‌های سنگین برای دامداران تکرار شد. این در حالی است که دامداران کشور این اواخر با افزایش هزینه‌های تولید و پایین بودن قیمت فروش‌شان نتوانسته‌اند اقساط وام‌های بانکی خود را بپردازند و با بدهی‌های انباشته شده مواجه بودند. حالا با وجود جرایم نقدی کلان که به تعزیرات برای آنها در نظر گرفته است، بدهی‌های آنها باز هم افزیش یافت. در حالی که امسال شعار حمایت از کار و سرمایه‌‌ ایرانی است اما با این مدل رفتار نمی‌شود از تولید حمایت کرد. باید به طور استاندارد و علمی مسائل را بررسی کرد و از نابود شدن ماحصل زحمات سه‌دهه بعد از انقلاب جلوگیری کرد و باید در راستای حمایت از تولید برخی از مشکلات را که توان حل آن وجود دارد، از سر راه تولیدکننده برداشت تا بتوان به اهداف پیش‌بینی شده دست پیدا کرد.

آماری دارید که چند درصد از دامداران به خاطر رفتار دولت دست کشیده‌اند؟

این آمار در اختیار وزارتخانه است.

آماری دارید که پس از هدفمندی یارانه‌ها هزینه‌های تولید چقدر افزایش داشته است؟

در وهله اول بعد از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و آزاد‌سازی نرخ حامل‌های انرژی، هزینه‌های حمل و نقل در صنعت دامداری با افزایش۶۰ درصدی همراه بود. در وهله بعد هزینه سربار دامداری‌ها به خاطر آزاد‌سازی قیمت حامل‌های انرژی بالا رفت، به صورتی که قیمت تمام شده یک کیلوگرم شیر خام در فروردین‌ماه از ۹۵۰ تومان هم فراتر رفت. اما دامداران به امید یارانه‌ها و همین طور کاهش قیمت نهاده‌های دامی دست از فعالیت و تولید نکشیدند و در تمام این دوران شیرشان را با ضرر فروختند. هر چند قیمت شیر در زمان فروش نسبت به ماه‌ها قبل بالاتر بود اما دامداران با همین قیمت بالا هم قیمت تمام‌شده‌شان را به دست نیاوردند.

قیمت هر کیلو شیرخام چقدر است؟

همان‌طور که گفتم، در فروردین‌ماه قیمت هر کیلو شیر خام به ۹۵۰ تومان هم رسید. اما در حال حاضر قیمت هر کیلو شیرخام به ۶۶۰ تا ۶۷۰ تومان کاهش پیدا کرده اما طبق قیمت مصوب هر کیلو شیر از دامدار ۶۳۰ تومان خریداری می‌شود.

فکر می‌کنید برای کاهش قیمت شیر چه باید کرد؟

باید اقلام مورد نیاز دامدار را با قیمت مناسب در اختیار دامدار قرار داد و قیمت نهاده‌های دامی، خوراک دام و علوفه را نیز تحت کنترل قرار داد. البته این بحث در دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت مطرح است که چهار قلم نهاده دامی به قیمت توافقی و به اندازه کافی در اختیار دامداران قرار داده شود تا قیمت شیر متعادل شود. اگر این امر محقق شود، حتما قیمت شیر از ۶۳۰ تومان فعلی هم پایین‌تر خواهد آمد. اما در حال حاضر با توجه به خدمات و کمک‌هایی که به دامداران می‌شود، قیمت تمام‌شده هر کیلو شیر از ۶۶۰ تا ۶۷۰ تومان پایین‌تر نیامده است.